Tarımsal üretimin sürdürülebilirliği açısından kritik önemde olan girdi fiyatları, 2025 yılı Ekim ayında da yükseliş eğilimini sürdürdü. Türkiye İstatistik Kurumu’nun açıkladığı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) verileri, tarım sektörünün karşı karşıya olduğu maliyet baskısının giderek daha kalıcı bir nitelik kazandığını ortaya koyuyor. Endeks, Ekim ayında yıllık bazda yüzde 33,66, aylık bazda ise yüzde 2,04 artış kaydederek üreticinin maliyet yükünün hafiflemediğini gösterdi.
Yıllık Artışta Kalıcılık Sinyali
Tarım-GFE’nin yıllık artış oranının yüzde 30’un üzerinde seyretmesi, tarımda maliyet enflasyonunun artık geçici bir dalgalanma olmaktan çıktığını düşündürüyor. Endeksin on iki aylık ortalamalara göre yüzde 32,30 artmış olması da bu eğilimin sürekliliğine işaret ediyor. Bu görünüm, üreticinin sadece cari dönemde değil, uzun bir süredir yüksek maliyetlerle üretim yapmak zorunda kaldığını ortaya koyuyor.
Bir önceki yılın aralık ayına göre artışın yüzde 29,06 düzeyinde gerçekleşmesi, 2025 yılı boyunca girdi fiyatlarında birikimli bir yükseliş yaşandığını teyit ediyor. Bu durum, tarımsal üretim planlamasının giderek zorlaştığı bir tabloyu beraberinde getiriyor.
Ana Gruplarda Senkronize Yükseliş
Ekim ayında Tarım-GFE’nin ana bileşenleri olan “tarımda kullanılan mal ve hizmetler” ile “tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetler” gruplarının her ikisinde de artış görülmesi, maliyet baskısının yaygın niteliğini gözler önüne seriyor.
Aylık bazda;
• Tarımda kullanılan mal ve hizmetler endeksi yüzde 2,12,
• Tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetler endeksi yüzde 1,57
Oranında yükseldi.
Yıllık bazda ise tarımda kullanılan mal ve hizmetlerdeki artış yüzde 34,79 ile genel endeksin de üzerinde gerçekleşti. Bu kalem, gübre, yem, ilaç, enerji ve bakım giderleri gibi doğrudan üretim sürecini etkileyen unsurları kapsadığı için, bu artışın üretim maliyetlerine etkisi oldukça belirgin.
Tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerde yıllık artışın yüzde 27,19 ile görece daha sınırlı kalması, üreticinin yatırım harcamalarını erteleme ya da kısmaya yöneldiğine dair dolaylı bir sinyal olarak da okunabilir.
Veteriner Harcamaları Öne Çıkıyor
Alt gruplar incelendiğinde, maliyet artışının bazı kalemlerde çok daha sert yaşandığı görülüyor. Ekim 2025 itibarıyla yıllık değişimin en yüksek olduğu alt grup yüzde 64,33 artış ile veteriner harcamaları oldu. Aynı alt grup, aylık bazda da yüzde 5,61 artışla ilk sırada yer aldı.
Veterinerlik hizmetlerindeki bu keskin yükseliş, özellikle hayvancılıkla uğraşan üreticiler açısından ciddi bir maliyet baskısı anlamına geliyor. Hayvan sağlığına yönelik harcamaların ertelenmesi mümkün olmadığından, bu kalemdeki artış doğrudan üretim maliyetlerine yansıyor ve zincirleme şekilde et, süt ve süt ürünleri fiyatlarını etkiliyor.
Üretici Davranışları Üzerindeki Etki
Girdi maliyetlerindeki bu yüksek artış, üretici davranışlarını da belirgin biçimde şekillendiriyor. Artan maliyetler karşısında:
• Küçük ölçekli üreticilerin üretimden çekilme riski artıyor,
• Üretim miktarları kısılıyor,
• Girdi kullanımında kalite ve miktar düşüşleri yaşanabiliyor.
Bu durum, kısa vadede üretim hacmini, orta vadede ise tarımsal arzın sürdürülebilirliğini tehdit ediyor. Özellikle yem, gübre ve veteriner hizmetleri gibi zorunlu girdilerdeki fiyat artışları, üreticinin manevra alanını ciddi biçimde daraltıyor.
Gıda Enflasyonu ile Güçlü Bağ
Tarım-GFE’deki yükseliş, tüketici fiyatları üzerindeki baskının da devam edeceğine işaret ediyor. Tarımsal üretimde maliyetlerin kalıcı biçimde artması, gıda fiyatlarında aşağı yönlü bir düzeltmeyi zorlaştırıyor. Bu nedenle Tarım-GFE, sadece üreticiler için değil, genel enflasyon görünümü açısından da yakından izlenmesi gereken bir gösterge olma özelliğini koruyor.
Ekim 2025 verileri, tarımsal girdi enflasyonunun gıda enflasyonuna gecikmeli ancak güçlü bir şekilde yansıdığını bir kez daha ortaya koyuyor. Bu bağlamda tarım politikalarının, sadece üretimi artırmaya değil, maliyetleri dengelemeye yönelik araçlarla da desteklenmesi gerektiği anlaşılıyor.
Genel Değerlendirme
Ekim 2025 Tarım-GFE verileri, tarım sektöründe maliyet baskısının hafiflemediğini, aksine yaygın ve kalıcı bir karakter kazandığını gösteriyor. Özellikle tarımda kullanılan mal ve hizmetlerdeki yüksek artış ile veteriner harcamalarındaki sert yükseliş, üreticinin yükünü ağırlaştırıyor. Bu görünüm, tarımsal üretimin sürdürülebilirliği ve gıda fiyat istikrarı açısından önümüzdeki dönemde de dikkatle izlenmesi gereken bir risk alanına işaret ediyor.