Türkiye'nin Akdeniz kıyıları, Dünya Doğayı Koruma Birliği'nin (IUCN) nesli tehlike altındaki türler kırmızı listesinde bulunan caretta carettaların en büyük yuvalama kumsallarını oluşturuyor. Antalya'nın Serik ilçesindeki 65 kilometrelik Belek kumsalları ise batısında Kadriye, Kundu ve Lara, doğusunda Boğazkent, Denizkent ve Kızılot kumsallarıyla hem Türkiye'de hem tüm Akdeniz çanağındaki en büyük yuvalama alanı özelliğine sahip.
EKAD Başkanı Dr. Ali Fuat Canbolat ve gönüllüler, 1999 yılında başlatılan 'Deniz Kaplumbağalarını Araştırma, İzleme ve Koruma Projesi kapsamında 27 yıldır her yıl mayıs-ekim ayları boyunca bu kumsallarda 04.00-11.00 saatleri arasında adım adım yürüyerek, yuva ve yavru çıkış kaydı yapıyor. Hem bölge halkı hem bölgedeki otellerin çalışanları hem de turistlere yönelik eğitim ve farkındalık çalışmaları da yürüten EKAD ekipleri, nesli kritik seviyede tehlike altındaki deniz kaplumbağalarının korunması için mücadele veriyor.
'27 YIL KOLAY BİR RAKAM DEĞİL'
Belek kumsalında 27 yılı doldurduklarını, Kızılot'ta beşinci, Lara-Kundu bölgesinde ise ikinci yılı tamamladıklarını belirten EKAD Başkanı Dr. Ali Fuat Canbolat, “Tüm bu sahillerde günlük bütün çalışmaları yapıyoruz. 27 yıl kolay bir rakam gibi geliyor ama 27 yıl boyunca bir bölgede çalışıyor olmak kolay değil. Burada en önemli destekçimiz devlet. Bakanlıklarımızla beraber çalışıyoruz. Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü iken Kültür ve Turizm Bakanlığımız da artık devrede. Bunlar bizim için çok değerli şeyler. Öbür türlü zaten çalışmayı yapamazsınız" dedi.
BAKANLIKLAR, BETUYAB VE ÖZEL SEKTÖR DESTEKLİ
EKAD'ın her yıl Belek Turizm Yatırımcıları Ortak Girişimi (BETUYAB) yerleşkesindeki alanda kamp kurduğunu, tüm gönüllülerin burada kaldığını anlatan Dr. Canbolat, “Burada 40-50 gönüllünün masrafı, konaklaması, ulaşımı, iaşesi var. Sonuçta sponsorlarla bunu yapabiliyorsunuz. Diğer türlü yürüme şansı yok. Devletin desteği olmadığı zaman bu mümkün değil. Özel kuruluşlarla, devletle, sivil toplum örgütleriyle, üniversitelerle birlikte ancak bu işi yapabiliyoruz. Dolayısıyla BETUYAB olmazsa olmaz. Çünkü buradaki her türlü lojistik desteği veren kuruluş bizim için BETUYAB" diye konuştu.
Lara-Kundu'dan başlayıp Kızılot'a kadar toplam 65 kilometrelik alanda çalıştıklarını anlatan Dr. Canbolat, 2025 yılı yaz döneminin ekim ayında sona ereceğini belirtti. Dr. Canbolat, bu sezon Belek'te 3 bin 200 yuvadan 130 bin yavru, Kızılot'ta 2 bin 130 yuvadan 86 bin yavru ve Kundu-Lara'da 413 yuvadan 16 bin 500 yavrunun denize ulaştığını açıkladı. EKAD ekipleri, bu yıl 5 bin 743 yuvadan denize ulaşan yavru sayısının 232 bin 500'e ulaştığını dile getirdi.
ÇOĞUNLUĞU ÖLÜYOR
250 bine yakın yavru deniz kaplumbağasının denize ulaştığını duyunca insanların 'vay be' gibi şaşkınlık tepkisi verdiğini dile getiren Dr. Ali Fuat Canbolat, “Ama bunların hepsi ergin olmuyor. Yani 1000 yavrudan maksimum 2 ya da 3'ü erginliğe ulaşabiliyor. Yani çok fazla yavru denize gidiyor diye düşünmek doğru değil. Çünkü biz karasal ortamda ne olduğunu biliyoruz ama deniz ortamındaki çoğu bilgilere sahip değiliz. Bu yıl 232 bin 500 yavrudan sadece 500 civarında deniz kaplumbağası erişkinliğe ulaşabilir. Yumurta halindeyken kayıplar var, yuvadan çıkıp denize ulaşamadan karada kayıplar var ve denize ulaşan yavrularda da kayıp çok yüksek oranda" dedi.