Antalya Ticaret Borsası (ATB) ile Antalya Tarım Konseyi (ATAK) iş birliğinde düzenlenen ‘Tarım Gündemi’ programının konukları Batı Akdeniz İhracatçılar Birliği (BAİB) Başkanı Ümit Mirza Çavuşoğlu ile ATB Yönetim Kurulu Üyesi Cüneyt Doğan oldu. ATB Basın Danışmanı Vahide Yanık’ın sunumuyla gerçekleşen programda, ihracatta kalıntı sorunu, döviz kurunun ihracata etkisi ve ihracatta Suriye pazarı konuşuldu. BAİB Başkanı Ümit Mirza Çavuşoğlu, ihracattan kalıntı gibi problemler nedeniyle dönen yaş meyve sebzenin yurt içine girmesinin mümkün olmadığını söyledi. Çavuşoğlu, “Çok net söylüyorum, ihracattan dönen ürünler kesinlikle Türk halkının sofrasına gelmiyor. Müsterih olun, kalıntı nedeniyle dönen ürünün yurt içine girmesi mümkün değil. Avrupa’nın yemediğini biz tüketmiyoruz” diye konuştu. Kalıntı bildiriminin binde 2 civarında olduğunu söyleyen Çavuşoğlu, 300-400 TIR ürüne 2 bin özel analiz yaptırıldığını kaydetti. Çavuşoğlu Avrupa’dan kalıntı bildiriminin her geçen yıl azaldığını belirtirken, “2022’de 300 bildirim alırken, 2024’te 137 bildirim aldık. Bildirimler düşüyor ama bizdeki algı yükseliyor. Bu algıyı da yıkmamız lazım” dedi.
‘Günlük kaybımız 1 milyon dolar’
Türkiye’den Avrupa’ya ihraç edilen ürünlerin kapısı olan Bulgaristan kapısında ihracatçıların 2-3 yıldır ciddi problemler yaşadığını söyleyen Çavuşoğlu, “Uzun soluklu beklemelerde Türkiye’nin maddi kaybı günlük 1 milyon dolar civarında oluyor” dedi. Bulgaristan’dan dönen TIR’ların yüzde 50’den fazlasının keyfi uygulamalardan kaynaklı olduğunu kaydeden BAİB Başkanı Çavuşoğlu, “Bulgaristan’da mafyavari hareketlerden dolayı kapıda ciddi rant var, bunun için ciddi kavgalar oluyor. Dönem dönem siyasi çekişmeler yüzünden Avrupa, Bulgaristan üzerinden blokaj uyguluyor. Bu anlamda Türkiye ciddi mücadele veriyor” dedi.
‘Alternatif kapı Köstence Limanı’
Bulgaristan sınırında yaşanan sıkıntı nedeniyle alternatif kapı arayışında olduklarını bildiren Çavuşoğlu, “Ürünlerimizi Zonguldak ya da Karasu Limanı’ndan Romanya Köstence Limanı’na gemilerle götürülmesi için alternatif yol arayışımız var. İhracatçı birlikleri olarak Romanya limanı çalıştırıcı firma ile görüşüyoruz. Limanda laboratuvar kurulması için çalışıyorlar. Mayıs- Haziran gibi bakanlıkları devreye sokacağız. Laboratuvar akredite olursa yıl bitmeden seferlerin başlayacağını tahmin ediyoruz. Bir gemi 300 TIR alıyor, Romanya tarafı bir gemi ile sefere başlanabileceğini söylüyor. Eğer bu olursa hem Kapıkule’deki yığılmaları engelleriz hem de üstü kapalı kısıtlamaların önüne geçeriz” diye konuştu. Kapıdan dönen ürünler nedeniyle ihracatçı yurt dışında önce itibar sonra pazar kaybettiğini söyleyen Çavuşoğlu, “Müşteri kesin gözüyle bakmayınca başka ülkelerden firmalarla bağlantı kuruyor. Almanya’da bu anlamda ciddi kan kaybediyoruz. Bunun ekonomik boyutu can yakacak boyuta geldi” dedi.
‘Düşük kur nedeniyle satışımız ucuz’
Düşük kur nedeniyle ihracatçının rekabet edemez hale geldiğini söyleyen Çavuşoğlu, “Maliyetlerimiz yüksek, düşük kur nedeniyle satışımız ucuz. Pahalıya mal ediyoruz, ucuza satıyoruz. Bizim 1 dolara mal ettiğimiz ürünü, diğer ülkeler 80 cente mal ediyor, biz nasıl rekabet edebiliriz. Döviz kuru dolarda 47 TL, Euro’da 50 TL olmalı. Bu olursa dış pazarda rakiplerimizle rekabet edebiliriz” diye konuştu.
‘Çiftçiye haksızlık etmeyelim’
ATB Yönetim Kurulu Üyesi Cüneyt Doğan ise sınırdan kalıntı nedeniyle dönen ürünün direk imha edildiğini söyledi. Türkiye’de üreticinin bilinçli davrandığını, böcekle üretim yaptığını, arı kullandığını kaydeden Doğan, “Denetimler tabii ki daha fazla artırılsın, bilgilendirme düzeyi artırılsın, analizleri daha sık yapalım ama çiftçiye de haksızlık etmeyelim” dedi. Buzdolabına giren bir ürünün bile 1 haftada bozulduğunu kaydeden Doğan, “Yaş meyve sebzenin bir raf ömrü var. İhracata giden ürün 1 hafta 10 gün sonra iç piyasaya sürme durumu zaten olmaz” dedi.
‘Yüzde 10 tonaj kaybımız var’
Cüneyt Doğan, bildirim alınan ürünlerin yasaklı ürünler olmadığını vurgularken, “İlaç atıldıktan sonra bekleme süresiyle ilgili sıkıntı yaşanan ürünler var. İnsan nasıl ilacı alınca vücuttan atmak için belli süre bekliyor, tahlil bile yaptıramıyor, bitkilere de ilacı verince belli bir süre atılması için beklemek gerekiyor. Bazı üreticiler, fiyat dalgalanmalarında yüksek fiyatı kaçırmamak için hemen toplayıp pazara sürmek istiyor. Bu da sıkıntı yaratabiliyor” dedi. İhracat azalınca çiftçinin üretim iştahının da zayıfladığını söyleyen Cüneyt Doğan, “Bir önceki senenin tonajlara baktığımızda yaş sebzede ihracatta yüzde 10 kaybımız var. Bu üretici için büyük bir kayıp” dedi.
‘Güvenlik sağlanırsa canlanır’
Suriye’deki yeni yönetimin Türkiye’ye ihracat vergisi getirmesini değerlendiren Doğan, bunun ikili ilişkilerle çözülebileceğini kaydetti. Cüneyt Doğan, Suriye’de güvenlik sağlanırsa Dubai, Suudi Arabistan gibi birçok ülkeye ihracatın artacağını söylerken, “Suriye’de yol güvenliği sağlanırsa, gemiyle uzun sürede gönderdiğimiz birçok ürünü Birleşik Arap Emirlikleri, Suudi Arabistan gibi ülkelere 4 günde karayoluyla ulaştırabiliriz. Bu yolun güvenliği sağlanırsa ihracatta bölge ekonomisi canlanır” dedi. - ATB/Bülten