Vatandaş mağdur
Ölümcül pandemi koronavirüs (Covid-19) salgınından korunmak için evde bulunan çok sayıda vatandaş, internetteki ikinci el ve sıfır ürün satan alışveriş sitelerine ve uygulamalara akın etti. Ekonominin genel durumu ile pandeminin etkisi; insanları indirimli veya hediyeli ürün tekliflerinin kucağına itti. Dolandırıcılar ise evinden çıkamayan, uzaktan alışveriş yapmak zorunda kalan insanların bu durumunu âdeta fırsata çevirdi. Bir kısım dolandırıcı sahte internet sitelerinden ürün sattı, diğer bir kısmı internetten alışveriş yapanların kredi kartı ve hesap kartı bilgilerine ulaşarak çok sayıda kişinin hesabını boşalttı.
Hıyar gönderen var
Bir kısım dolandırıcılar ise sattığı ürünü asla göndermedi ya da alakasız bir ürün gönderdi. Sosyal medyada açtıkları sahte hesaplarda ve internet sitelerinde giyim kuşam, televizyon-cep telefonu-buzdolabı vb teknolojik ürünler, spor aletleri, temizlik, hijyen ürünleri; fiyatının çok altında satılıyormuş gibi gösteriliyor. Biraz kâr edeceğim diyerek alışveriş yapanlar ise aldıkları ürünün kargosunun gelmemesi üzerine savcılıklara koştu. Bazı kargo paketlerinden ise satın alınan ürün ile ilgisiz olarak bir oyuncak ya da salatalık (hıyar) gibi meyve-sebze çıkıyor.
Alışveriş riskli
Özellikle 2 bin liralık telefonu bin liraya almak isterken dolandırılanlar en büyük mağdurlar olarak dikkati çekiyor. Sosyal medya üzerinden satılan, kapıda ödeme ve banka havalesi ile internetten alınan ürünler risk taşıyor. Ne var ki bu alışverişlerde paranın iadesi de çok mümkün görünmüyor. Yetkililer halkı bilinen web sitelerinden ya da e-ticaret platformlarından ‘site alışveriş kurallarına uyarak’ alışveriş yapmaya davet ediyor. Dolandırıcılar faiz indirimi, borç öteleme, aidat iptali gibi birtakım vaatlerle banka ve kredi kartı bilgilerine ulaşıyor. Şifre ve kişisel bilgileri talep ederek, kişinin tüm hesaplarını boşaltabiliyor. Dolandırıcılar son dönemde sosyal medyada e-devlet logosunu kullanıyor.
Sevgili kurban
Dolandırıcıların son kurbanlarından biri olan Ali Sevgili isimli bir vatandaş internette bir alışveriş uygulamasından telefon almak istedi. İlanda bulunan kişiye 1800 lira para havalesi yaptı. Havalenin ardından telefonu beklemeye başlayan Ali Sevgili, günler geçmesine rağmen telefonu alamadı. Dolandırıldığını anlayan Sevgili durumu savcılığa bildirdi. Konuya ilişkin açıklama yapan Sevgili “Uygulamada gördüğüm telefonu almak için banka havalesi yaptım. Şahsın telefonundaki profil fotoğrafında aile fotoğrafı vardı. İnandım ve hiç şüphelenmedim. Günler sonra ulaştığımda bana ha bugün ha yarın diyerek beni oyaladı. Başka bir telefonla arandığında telefonu açıyor ama benim numaram kayıtlı olduğu için açmıyor. Benden başka 5 kişiyi de dolandırmış. Savcılığa suç duyurusunda bulundum” dedi.
Yüz yüze görüşün
Konuya ilişkin olarak halkı uyaran Adli Bilişim Uzmanı İsa Altun şu açıklamalarda bulundu: “Ücret ödeme ve ürünün takas sürecini tamamlamak için halka açık bir yer seçerek görüşmeyi yüz yüze gerçekleştirmenizi öneriyorum. Örneğin kafe, market, alışveriş merkezi olabilir. Yüz yüze işlem yapamayan veya reddeden, nakit ödeme yerine havale veya farklı ödeme yolları konusunda ısrar eden kullanıcılara çok dikkat edin. Şahsen tanışmadığınız birine asla ödeme göndermeyin ve bir şeyi görmeden asla satın almayın. Mobilya gibi daha büyük ürünler için, bazen alıcı veya satıcıyla ev ortamında görüşmeniz gerekebilir. Bu tarz durumlarda yanınızda mutlaka başka birilerinin de olmasını öneriyorum. Banka çeklerini kabul etmeyin. Başka kullanıcılara Western Union, EFT ve havale göndermeyin.”
Değerinin üstünde ödemeye dikkat
Olağan dışı öneri veya istekte bulunan kullanıcılara dikkat edilmesi gerektiğini anlatan Altun “Örneğin ürünün fiyatının üstünde bir çek göndereceğini vaat eden bir kullanıcı gibi. Kaldı ki bu birçok sitede yaygın olarak tespit edilmiş dolandırıcılık örneğidir. Uygulamalarda milyonlarca cazip fırsat bulunmaktadır ancak gerçek dışı fiyatlı, fotoğrafları katalogdan alınmış gibi duran veya kullanıcı tarafından çekilmediği belli olan ürünlere ve spam gibi gözüken açıklamalara sahip ürünlere dikkat edin. Bir ürün gerçek olamayacak kadar iyiyse, muhtemelen gerçek değildir. Bir alışverişi tamamlamanın en iyi yolu ürün teslimini ve ödemeyi aynı zamanda gerçekleştirmektir. Dolandırıcılıktan korunmak için havale veya kredi kartı yoluyla önceden ödeme yapmayı hiçbir zaman kabul etmemelisiniz” uyarısında bulundu.
Banka çekini kabul etmeyin
“Olağan dışı isteklerde bulunan veya spam gibi gözüken mesajlar gönderen kişilere güvenmemelisiniz. Almak veya satmak için sakın şahsi finansal bilgilerini vermeyin. Banka çeklerini ve havaleleri kabul etmeyin. Bu yöntemler dolandırıcılığa son derece açıktır” diyen Altun kullanıcılarla sadece uygulama üzerindeki sohbet sistemiyle iletişim kurulmasını tavsiye etti. Eğer kullanıcının dürüstlüğü hakkında şüpheye düşülürse, dolandırıcı veya spam içerik yayınlayan birisi olduğu düşünülüyorsa başka bir satıcı/alıcı bulunmasını önerdi. Altun “Her zaman satıcının profil sayfasını kontrol edin. Aynı şey potansiyel alıcılar için de geçerlidir. Ürünün durumu ile ilgili bilgi, fiyat ve ödeme yönteminin görüşme öncesinde kesin kararlaştırılmış olduğuna emin olun. Eğer kullanıcı, ürün hakkındaki basit soruları yanıtlamakta zorlanıyorsa, başka bir satıcı bulun” dedi.
Ürünü almadan önce deneyin
Altun ürün alınacağı anda ödeme yapılmadan hemen önce şunlara dikkat edilmesini önerdi: “Ödemeyi gerçekleştirmeden önce ürünü incele ve her şeyinin, satıcının tanımı ile uyumlu olup olmadığını kontrol edin. Bir ürünü satın almadan önce mutlaka denemeden geçirin, özellikle elektronik, araba, bisiklet ve bunun gibi ürünler. Araç satın alırken, aracın sicilini sorgulayın, herhangi bir kazası veya çalıntı durumu olup olmadığını mutlaka araştırın. Aslında uygulamalar insan ve yapay zekâ karışımını kullanarak platformu güvenli ve eğlenceli kılmayı hedefliyor. Ama aynı zamanda kullanıcıların uygunsuz içerik yayınlayan ve uygunsuz davranışta bulunan kişileri şikâyet ederek bildirmeleri gerekiyor. Uygulamada başka bir alıcı veya satıcının; kullanıcıları rahatsız ettiğine veya dolandırdığına inanılıyorsa, konuyu inceleyip kullanıcıyı engellemeye kadar gidebilecek gerekli işlemin yapılabilmesi için bu kullanıcının ilgili platforma bildirilmesi şarttır. Eğer bir kullanıcı tarafından dolandırıldıysanız veya şahsi güvenliğinizle ilgili bir tehdit aldıysanız, hemen yerel emniyet müdürlüğü veya savcılık ile irtibata geçilmesi gerekiyor.”
Şükrü AĞIRMAN
Ölümcül pandemi koronavirüs (Covid-19) salgınından korunmak için evde bulunan çok sayıda vatandaş, internetteki ikinci el ve sıfır ürün satan alışveriş sitelerine ve uygulamalara akın etti. Ekonominin genel durumu ile pandeminin etkisi; insanları indirimli veya hediyeli ürün tekliflerinin kucağına itti. Dolandırıcılar ise evinden çıkamayan, uzaktan alışveriş yapmak zorunda kalan insanların bu durumunu âdeta fırsata çevirdi. Bir kısım dolandırıcı sahte internet sitelerinden ürün sattı, diğer bir kısmı internetten alışveriş yapanların kredi kartı ve hesap kartı bilgilerine ulaşarak çok sayıda kişinin hesabını boşalttı.
Hıyar gönderen var
Bir kısım dolandırıcılar ise sattığı ürünü asla göndermedi ya da alakasız bir ürün gönderdi. Sosyal medyada açtıkları sahte hesaplarda ve internet sitelerinde giyim kuşam, televizyon-cep telefonu-buzdolabı vb teknolojik ürünler, spor aletleri, temizlik, hijyen ürünleri; fiyatının çok altında satılıyormuş gibi gösteriliyor. Biraz kâr edeceğim diyerek alışveriş yapanlar ise aldıkları ürünün kargosunun gelmemesi üzerine savcılıklara koştu. Bazı kargo paketlerinden ise satın alınan ürün ile ilgisiz olarak bir oyuncak ya da salatalık (hıyar) gibi meyve-sebze çıkıyor.
Alışveriş riskli
Özellikle 2 bin liralık telefonu bin liraya almak isterken dolandırılanlar en büyük mağdurlar olarak dikkati çekiyor. Sosyal medya üzerinden satılan, kapıda ödeme ve banka havalesi ile internetten alınan ürünler risk taşıyor. Ne var ki bu alışverişlerde paranın iadesi de çok mümkün görünmüyor. Yetkililer halkı bilinen web sitelerinden ya da e-ticaret platformlarından ‘site alışveriş kurallarına uyarak’ alışveriş yapmaya davet ediyor. Dolandırıcılar faiz indirimi, borç öteleme, aidat iptali gibi birtakım vaatlerle banka ve kredi kartı bilgilerine ulaşıyor. Şifre ve kişisel bilgileri talep ederek, kişinin tüm hesaplarını boşaltabiliyor. Dolandırıcılar son dönemde sosyal medyada e-devlet logosunu kullanıyor.
Sevgili kurban
Dolandırıcıların son kurbanlarından biri olan Ali Sevgili isimli bir vatandaş internette bir alışveriş uygulamasından telefon almak istedi. İlanda bulunan kişiye 1800 lira para havalesi yaptı. Havalenin ardından telefonu beklemeye başlayan Ali Sevgili, günler geçmesine rağmen telefonu alamadı. Dolandırıldığını anlayan Sevgili durumu savcılığa bildirdi. Konuya ilişkin açıklama yapan Sevgili “Uygulamada gördüğüm telefonu almak için banka havalesi yaptım. Şahsın telefonundaki profil fotoğrafında aile fotoğrafı vardı. İnandım ve hiç şüphelenmedim. Günler sonra ulaştığımda bana ha bugün ha yarın diyerek beni oyaladı. Başka bir telefonla arandığında telefonu açıyor ama benim numaram kayıtlı olduğu için açmıyor. Benden başka 5 kişiyi de dolandırmış. Savcılığa suç duyurusunda bulundum” dedi.
Yüz yüze görüşün
Konuya ilişkin olarak halkı uyaran Adli Bilişim Uzmanı İsa Altun şu açıklamalarda bulundu: “Ücret ödeme ve ürünün takas sürecini tamamlamak için halka açık bir yer seçerek görüşmeyi yüz yüze gerçekleştirmenizi öneriyorum. Örneğin kafe, market, alışveriş merkezi olabilir. Yüz yüze işlem yapamayan veya reddeden, nakit ödeme yerine havale veya farklı ödeme yolları konusunda ısrar eden kullanıcılara çok dikkat edin. Şahsen tanışmadığınız birine asla ödeme göndermeyin ve bir şeyi görmeden asla satın almayın. Mobilya gibi daha büyük ürünler için, bazen alıcı veya satıcıyla ev ortamında görüşmeniz gerekebilir. Bu tarz durumlarda yanınızda mutlaka başka birilerinin de olmasını öneriyorum. Banka çeklerini kabul etmeyin. Başka kullanıcılara Western Union, EFT ve havale göndermeyin.”
Değerinin üstünde ödemeye dikkat
Olağan dışı öneri veya istekte bulunan kullanıcılara dikkat edilmesi gerektiğini anlatan Altun “Örneğin ürünün fiyatının üstünde bir çek göndereceğini vaat eden bir kullanıcı gibi. Kaldı ki bu birçok sitede yaygın olarak tespit edilmiş dolandırıcılık örneğidir. Uygulamalarda milyonlarca cazip fırsat bulunmaktadır ancak gerçek dışı fiyatlı, fotoğrafları katalogdan alınmış gibi duran veya kullanıcı tarafından çekilmediği belli olan ürünlere ve spam gibi gözüken açıklamalara sahip ürünlere dikkat edin. Bir ürün gerçek olamayacak kadar iyiyse, muhtemelen gerçek değildir. Bir alışverişi tamamlamanın en iyi yolu ürün teslimini ve ödemeyi aynı zamanda gerçekleştirmektir. Dolandırıcılıktan korunmak için havale veya kredi kartı yoluyla önceden ödeme yapmayı hiçbir zaman kabul etmemelisiniz” uyarısında bulundu.
Banka çekini kabul etmeyin
“Olağan dışı isteklerde bulunan veya spam gibi gözüken mesajlar gönderen kişilere güvenmemelisiniz. Almak veya satmak için sakın şahsi finansal bilgilerini vermeyin. Banka çeklerini ve havaleleri kabul etmeyin. Bu yöntemler dolandırıcılığa son derece açıktır” diyen Altun kullanıcılarla sadece uygulama üzerindeki sohbet sistemiyle iletişim kurulmasını tavsiye etti. Eğer kullanıcının dürüstlüğü hakkında şüpheye düşülürse, dolandırıcı veya spam içerik yayınlayan birisi olduğu düşünülüyorsa başka bir satıcı/alıcı bulunmasını önerdi. Altun “Her zaman satıcının profil sayfasını kontrol edin. Aynı şey potansiyel alıcılar için de geçerlidir. Ürünün durumu ile ilgili bilgi, fiyat ve ödeme yönteminin görüşme öncesinde kesin kararlaştırılmış olduğuna emin olun. Eğer kullanıcı, ürün hakkındaki basit soruları yanıtlamakta zorlanıyorsa, başka bir satıcı bulun” dedi.
Ürünü almadan önce deneyin
Altun ürün alınacağı anda ödeme yapılmadan hemen önce şunlara dikkat edilmesini önerdi: “Ödemeyi gerçekleştirmeden önce ürünü incele ve her şeyinin, satıcının tanımı ile uyumlu olup olmadığını kontrol edin. Bir ürünü satın almadan önce mutlaka denemeden geçirin, özellikle elektronik, araba, bisiklet ve bunun gibi ürünler. Araç satın alırken, aracın sicilini sorgulayın, herhangi bir kazası veya çalıntı durumu olup olmadığını mutlaka araştırın. Aslında uygulamalar insan ve yapay zekâ karışımını kullanarak platformu güvenli ve eğlenceli kılmayı hedefliyor. Ama aynı zamanda kullanıcıların uygunsuz içerik yayınlayan ve uygunsuz davranışta bulunan kişileri şikâyet ederek bildirmeleri gerekiyor. Uygulamada başka bir alıcı veya satıcının; kullanıcıları rahatsız ettiğine veya dolandırdığına inanılıyorsa, konuyu inceleyip kullanıcıyı engellemeye kadar gidebilecek gerekli işlemin yapılabilmesi için bu kullanıcının ilgili platforma bildirilmesi şarttır. Eğer bir kullanıcı tarafından dolandırıldıysanız veya şahsi güvenliğinizle ilgili bir tehdit aldıysanız, hemen yerel emniyet müdürlüğü veya savcılık ile irtibata geçilmesi gerekiyor.”
Şükrü AĞIRMAN