Eğitim-Sen Antalya Şube Başkanı Kadir Öztürk, eğitim-öğretim yılının ilk yarısını değerlendirerek, eğitimde bölgesel, cinsel ve sınıfsal eşitsizliklerin derinleştiğini, çocukların eğitim hakkından eşit koşullarda yararlanamadığını ve anadilinde eğitim gibi temel sorunların çözülemediğini ifade etti. 2024/25 eğitim-öğretim yılının ilk yarısında 20 bin sözleşmeli öğretmen ataması yapıldığını hatırlatan Öztürk, atamalarda mülakat sisteminin devam etmesinin torpil ve liyakatsizlik iddialarına yol açtığını belirtti. Eğitim-Sen başta olmak üzere birçok sendika ve meslek örgütünün atamaların yalnızca KPSS puanı esas alınarak yapılması yönündeki taleplerine rağmen, mülakat uygulamasının sürdürülmesinin binlerce öğretmenin elenmesine neden olduğunu ifade etti. Öztürk, mülakat sonuçlarının şeffaf bir şekilde açıklanmamasının öğretmen atamalarına olan güveni sarsarak, öğretmen intiharlarını gündeme getirdiğini belirtti. Atama sürecinde yaşanan bu belirsizliklerin eğitimciler üzerindeki baskıyı artırdığını ve sistemde adaletin sağlanmadığını ifade etti.
Asgari ücretin altında çalıştırılıyor
Başkan Öztürk, devlet okullarında ücretli öğretmen görevlendirmelerinde 4857 sayılı İş Kanunu’nun 39. maddesine aykırı hareket edildiğini belirterek, ücretli öğretmenlerin asgari ücretin altında çalıştırıldığını vurguladı. Kasım ayı maaşlarının kamuoyu tepkisi sonrası bir ay gecikmeli ödendiğini belirten Öztürk, iş güvencesinden yoksun olan ücretli öğretmenlerin ders saatlerine göre ücret aldığını ve sosyal haklardan mahrum bırakıldığını söyledi. Ücretli öğretmenlerin çalışma koşullarının iyileştirilmesi için yetkililere çağrıda bulunan Öztürk, öğretmenlerin insanca yaşam koşullarına erişiminin sağlanmasını talep etti. Türkiye’de çocuk haklarının ciddi ihlallerle karşı karşıya olduğunu belirten Öztürk, birçok çocuğun yaşama, barınma, eğitim, sağlık ve sömürüye karşı korunma gibi temel haklarından mahrum bırakıldığını ifade etti. Ekonomik ve toplumsal krizlerin çocukları daha fazla etkilediğini belirten Öztürk, çocuk işçiliğinin ve erken yaşta evliliklerin arttığını vurguladı. Öztürk, çocukların eğitimden koparılarak iş hayatına yönlendirildiğini ve bunun toplumsal sorunlara yol açtığını ifade ederek, devletin çocuk haklarını korumada yetersiz kaldığını söyledi.
Eğitim dışında kalan çocuk sayısı artıyor
Eğitim Reformu Girişimi’nin 2023-2024 raporuna göre eğitim dışına itilen çocuk sayısının yüzde 38,4 artarak 612 bin 814’e ulaştığını belirten Öztürk, zorunlu eğitimde olması gereken 200 bine yakın çocuğun okula gitmediğini vurguladı. Eğitim dışına çıkışların en çok ortaöğretim seviyesinde yaşandığını ve bu çocukların yüzde 53,6’sının erkek, yüzde 46,4’ünün kız çocuğu olduğunu ifade etti. Rapora göre geçici koruma altındaki Suriyeli çocuklarla birlikte örgün eğitimin dışında kalan çocuk sayısının 1 milyon 578 bin 941’e ulaştığını belirten Öztürk, bu durumun Türkiye’de eğitime erişimde büyük bir kriz yaşandığını ortaya koyduğunu söyledi. Öztürk, çocuk yaşta evlilikler ve çocuk işçiliğinin en yaygın okul terk sebepleri olduğunu belirterek, TÜİK verilerine göre 15-17 yaş grubundaki çocukların yüzde 22,1’inin iş gücüne katıldığını ifade etti.
‘Mülteci çocuklar eğitimden uzak kalıyor’
UNICEF Temmuz 2024 verilerine göre, Türkiye’de geçici koruma altındaki 1,7 milyondan fazla çocuğun bulunduğunu ve bunların 400 bininin okul dışında kaldığını belirten Öztürk, mülteci çocuk işçiliğinin arttığını ifade etti. Suriyeli mülteci çocukların düşük ücretle kötü koşullarda çalıştırıldığını ve temel işçi haklarından yoksun bırakıldığını vurguladı. Küçük ve orta ölçekli işletmelerin mülteci çocukları düşük maliyetli iş gücü olarak gördüğünü belirten Öztürk, çocukların ağır ve tehlikeli iş kollarında sağlık ve güvenlik riskleri altında çalıştırıldığını söyledi. İSİG Meclisi’nin 2023 Eylül-2024 Ağustos döneminde en az 66 çocuğun iş kazalarında hayatını kaybettiğini belirten Öztürk, tarım, sanayi, inşaat ve hizmet sektörlerinde çocuk işçiliğinin yaygınlaştığını ifade etti.
Kız çocuklarının eğitim hakkı tehlikede
Kız çocuklarının eğitim haklarının ihlal edilmeye devam ettiğini belirten Öztürk, özellikle kırsal bölgelerde okullaşma oranlarının düşük olduğunu ifade etti. Geleneksel toplumsal normlar, ekonomik zorluklar ve ailelerin eğitime yönelik olumsuz bakış açısının kız çocuklarını eğitimden uzaklaştırdığını söyledi. Öztürk, çocuk yaşta zorla evliliklerin kız çocuklarının eğitimlerini yarıda bırakmasına neden olduğunu ve bu durumun kadınların yaşam boyu sosyoekonomik dezavantajlarla karşılaşmasına yol açtığını belirtti. TÜİK verilerine göre, 2023 yılında 16-17 yaş arası 10.471 kız çocuğunun evlendirildiğini ve 15-17 yaş arası 6.505 kız çocuğunun doğum yaptığını belirten Öztürk, erken yaşta evlilik ve doğumların eğitimden kopuşun en büyük nedenleri arasında olduğunu söyledi. Dünya Ekonomik Forumu’nun 2024 Küresel Cinsiyet Eşitsizliği Raporu’nda Türkiye’nin 146 ülke arasında 127. sırada yer aldığını belirten Öztürk, cinsiyet eşitliği konusundaki gerilemenin endişe verici olduğunu vurguladı. Eğitim-Sen Antalya Şube Başkanı Kadir Öztürk, eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanması, mülakat sisteminin kaldırılması, ücretli öğretmenlerin insanca yaşanabilir maaşlarla istihdam edilmesi ve çocukların eğitime erişiminin güvence altına alınması için yetkililere çağrıda bulundu. Eğitimde adaletin sağlanması ve çocuk haklarının korunması için mücadeleye devam edeceklerini belirtti.
ESRA ALTUNKES
