TBMM Engelli Bireylerin Sorunlarını Araştırma Komisyonu, Komisyon Başkan Vekili AK Parti Ankara Milletvekili Jülide Sarıeroğlu başkanlığında toplandı. Toplantısının açılışında konuşan Sarıeroğlu, "Engelli vatandaşlarımızın istihdamının artırılması, sosyal güvenlik haklarının güçlendirilmesi, üretim ve çalışma hayatına katılımlarının daha aktif hale getirilmesi öncelikli hedeflerimiz arasında. İnşallah bugün kurumlarımızın paylaşacağı bilgiler ve tecrübeleri, bu alanda mevcut uygulamaların sahadaki yansımalarını görmemizi sağlayacak ve yeni politika önerilerinin de geliştirilmesine katkı sağlayacak" ifadelerini kullandı.
'ENGELLİ İSTİHDAMINI GÜÇLENDİRMEK İÇİN DÜZENLEMELER YAPIYORUZ'
Sarıeroğlu ardından Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Başkanı Raci Kaya'ya söz verdi. Kaya, engelli vatandaşların sosyal güvenlik haklarına adil, hızlı ve erişilebilir bir şekilde ulaşması için çalışmalar yürüttüklerini belirterek, "Bu çerçevede, engelli bireyler için erken yaşta emeklilik, genel sağlık sigortası hizmetleri, bakım desteği ve istihdamı artırmaya dönük teknik ve idari altyapıyı yürütüyoruz. Özellikle çalışma gücü kaybı yaşayan sigortalılarımıza yaş şartı aranmaksızın emeklilik hakkı tanınması, ağır engelli çocuğu bulunan annelerin emeklilik koşullarının iyileştirilmesi ve engelli istihdamını destekleyen prim teşviklerimiz bu kapsamdadır. Kurumumuz, engelli bireylerin genel sağlık sigortası kapsamında tedavi hizmetlerine erişiminde, evde sağlık hizmeti, rehabilitasyon ve ortez, protez temini gibi alanlarda destek sağlamaktadır. Dijital hizmetlerimizde ve hizmet binalarımızda erişilebilirlik standartlarını yükseltmek, çağrı merkezlerimizde işaret dili dahil doğrudan iletişim imkanı sunmak ve kurum personelimiz içinde engelli istihdamını güçlendirmek için kurumsal düzenlemeler yapıyoruz. Ayrıca önümüzdeki dönemde mesleki rehabilitasyon kapasitesini güçlendirecek projelerle iş kazası veya hastalık sonrası çalışma hayatına dönüşü destekleyen aktif bir sosyal politika adımı daha atacağız" diye konuştu.
'YAKLAŞIK 545 BİN KİŞİ EVDE SAĞLIK HİZMETİ ALMIŞ'
Ardından SGK Başkan Yardımcısı İsmail Ertüzün, milletvekillerine sunum yaptı. Ertüzün, evde sağlık hizmetleriyle ilgili, "2024 yılında yaklaşık 545 bin 726 kişi evde sağlık hizmeti almış; müracaat sayısı 3,5 milyon. Evde sağlık hizmetlerinde Sağlık Bakanlığı birinci basamakta 363 bin, ikinci basamakta da 195 bin olarak bir dağılım var. Halihazırda Sosyal Güvenlik Kurumu olarak uygulamaya başlayacağımız bir projeden kısaca bahsetmek istiyorum. Esasen, Sosyal Güvenlik Kanunlarında, 'Mesleki rehabilitasyon' olarak ifade edebileceğimiz ve Avrupa Birliği'yle ortaklaşa yürüttüğümüz bir proje var. İş kazası geçiren sigortalıların mesleki rehabilitasyon yönüyle yeniden çalışma hayatına kazandırılmasını amaçlıyor. Özellikle sanayinin ve çalışma hayatının çok yoğun olduğu 5 ilde uygulanmasını ve 3 yıl sürmesini öngörüyoruz. Hedefimiz 1200 kişi. 2026 yılının içerisinde bu projeyi hayata geçirmiş olacağız. Kurumsal uygulamalara baktığımızda ise; kurum olarak kanun gereği yüzde 3 engelli çalıştırmamız gerekiyor. Kanunun üzerinde; 766 engelli memurumuz var. 726'sı il müdürlüklerinde 40'ı merkez birimlerinde, 539'u erkek, 227'si kadın personel ve 15'i yönetici konumundadır" diye konuştu.
'İŞKUR'A KAYITLI 800 BİN ENGELLİ VAR'
SGK yetkililerinin milletvekillerinin sorularını yanıtlamasının ardından Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) Genel Müdür Yardımcısı Mustafa Işık, sunum yaptı. Işık, kurumun 1 yıl içerisinde 8,5 milyon kişiyi yönlendirdiğini ve 1,5 milyon kişinin ise işe yerleştirildiğini ifade etti. Işık, "4 bin iş ve meslek danışmanıyla 700 bin iş yerini ziyaret ediyoruz. Pandeminin etkisiyle İŞKUR hizmetlerini büyük ölçüde dijitalleştirdi. Hizmet merkezlerinin yoğunluğunu azalttık, günlük 1 danışmana ortalama 3 kişi düşüyor. Bu da bizlere dezavantajlı bireylere daha fazla odaklanmamız için fırsat sunuyor. Ne eğitimde ne istihdamda olan gençler için uyguladığımız bir model var; İş Avcılığı Modeli. Bu İş Avcılığı Modeli'ni tüm dezavantajlı gruplara yaygınlaştırıyoruz. Bunun en önemli grupları arasında da engelli vatandaşlarımız yer alıyor. İŞKUR'a kayıtlı engellilerin genel profiline baktığımızda aktif ve pasif olmak üzere toplamda 800 bin civarında engelli bulunuyor. Öncelikle engelli vatandaşlarımızın İŞKUR'a kaydolması gerekiyor. 800 bin kayıt var ve bunlardan 195 bini aktif olarak iş arıyor. Bunların 91 bini daha iyi şartlarda iş arıyor. Kayıtlı engellilerin yüzde 73'ü erkek, yüzde 26,8'i kadın. Engel türlerine göre dağılıma baktığımızda ise en yüksek kas ve iskelet sistemi; 116 bin, zihinsel, davranışsal bozukluklar 85 bin, görme sistemi 82 bin, kulak burun boğaz sistemi 78 bin şeklinde gidiyor. Engelli vatandaşlarımızın eğitim durumuna göre dağılımına baktığımızda ise aktif iş arayan 195 bin kişinin yüzde 7'si lisans ve üzeri mezun, yüzde 9'u ön lisans ve üzeri mezun, yüzde 45'i ise lise mezunu, sadece binde 6'sı okuryazar değil" değerlendirmesinde bulundu.
'ENGELLİ KONTENJANI DOLULUK ORANI DOYUMA ULAŞTI'
Engelli kontenjan doluluk oranının kamuda yüzde 88, özel sektörde ise yüzde 84 olduğunu söyleyen Işık, "Buralarda 16 bin 500 engellimiz çalışıyor. 50 yaşın altında çalışan sayısı olan iş yerlerinde de 9 bin civarında çalışan var. Toplamda, yükümlülük dışında 25 bin çalışan var. Yükümlülük dışı çalışanları da dahil ettiğimizde engelli kontenjanı doluluk oranlarının aslında doyuma ulaştığını, yüzde 100'ün üzerine çıktığını görüyoruz. Kota uygulamasının aslında yeniden ele alınması gerektiğini biz de değerlendiriyoruz. 2002 yılında toplam çalışan engelli işçi sayısı 45 binlerde iken 2025 yılı Ağustos ayı sonu itibarıyla İŞKUR'a kayıtlı, tescil edilmiş 162 bin engelli çalışıyor" dedi.