Son 10 yıldır domates üreticisinin başına bela olan ‘Domates güvesi’ Tuta Absoluta zararlısına karşı çözüm bulunamıyor. Üretici, bitkiye zarar veren, verim ve kaliteyi düşüren Tuta için acil önlem bekliyor.
Halk arasında domates güvesi olarak bilinen Tuta Absoluta zararlısı, 2009 yılından bu yana domates üreticisinin gündeminde. Domateste verim ve kalite kaybına neden olan, havaların ılıman gitmesiyle popülasyonu her geçen yıl artarak, bitkiye zarar veren Tuta için bugüne kadar henüz bir çözüm bulunabilmiş değil. Sektör temsilcileri 40’ın üzerinde ziraat fakültesinin bulunduğu ülkemizde Tuta ile başa çıkılamıyor olmasını ise hayretle karşılıyor.
Bu yıl da baş ağrıtacak
Antalya Ticaret Borsası Meclis Üyesi Sedat Ekici, Tuta Absoluta zararlısının bu yıl da üreticinin başını ağrıtacağını söyledi. 2009’dan bu yana yaşanan Tuta sıkıntısına karşı hala yeterli önlem alınamadığına vurgu yapan Ekici, “Öyle sanıyorum ki Tuta’yı tutamayacağız. 10 yıldır bu sorunu konuşuyoruz. Türkiye'de 40’ın üzerinde ziraat fakültesi, binlerce ziraat mühendisimiz var ama bu soruna bir türlü çözüm bulunamıyor” dedi.
‘Acil tedbir alınmalı’
ATB Yönetim Kurulu Üyesi Cüneyt Doğan da, “Tedbir almazsak ciddi zararlar oluşur” ifadesini kullandı. Domateste leke bırakan zararlının, ihracatın önündeki en önemli sorunlardan biri olduğuna dikkat çeken Doğan, zararlıya karşı acil önlemler geliştirilmesi gerektiğini belirtti. Doğan, “Tuta ile ilgili en büyük sorunumuz Rusya. Rusya bu konuyu daha ciddi tutuyor. Zararlının Türkiye’de varlığı bilindiği için Tuta ile ilgili daha titiz kontroller yapıyorlar” diye konuştu. Cüneyt Doğan, Tuta’nın domatesi üremek için kullandığını belirterek, biyolojik mücadelenin önemine de işaret etti.
ATB’nin çözüm önerileri
Antalya Ticaret Borsası’nın (ATB) 2010 yılında sektörün paydaşlarıyla yaptığı sektörel analiz toplantısı sonunda hazırladığı Tuta Absoluta Raporu’nda yer alan çözüm önerileri şöyle:
1. Antalya ve Türkiye'de zarar popülasyonunun haritası çıkarılmalı,
2. Valiliğin önderliğinde Tuta absoluta zararlısına karşı kriz masası oluşturulmalı,
3. Kriz masasına sorumlu çalışacak teknik ekip kurulmalı,
4. Mücadele’de kullanılacak yöntemler öncelikle çiftçileri eğitecek personele öğretilmeli,
5. Tuta absoluta mücadelesi yapılacak bölgelerde lider çiftçiler oluşturulmalı, öncelikle onlar eğitilmeli,
6. Zirai Mücadele Bayileri ve Tarım Danışmanlarıyla işbirliği yapılmalı,
7. Çiftçilerin mücadele de kullanacağı materyaller sübvanse edilmeli, desteklenmeli,
8. Bu konuda çalışan uzmanlar bir araya getirilerek ortak çözümler ve eylem planları oluşturulmalı,
9.Kısa, orta ve uzun vadeli planlar yapılmalı,
10. İlçelerde mutlaka kaymakam başkanlığında komisyonlar kurulmalı, bu komisyonda belediye başkanı, tarım ilçe müdürü, ziraat odası başkanı, muhtarlar olmalı,
11. Üretim sezonunun sona ereceği şu günlerde Tarım İl Müdürlüğü sera atıklarının imha edileceği yerleri yerel yönetimlerle birlikte belirlemeli,
12. Tuta Absoluta mücadelesinde kullanılacak girdiler bu günlerde kontrolsüz olarak satılmaktadır. Tarım Bakanlığınca Tuta absoluta için çiftçilere satışı yapılacak girdiler geçici olarak ruhsatlandırılmalı.
13. Tarım Bakanlığınca geçici olarak ruhsatlandırılacak girdi materyallerinin kullanımı desteklenmeli,
14. “Tuta absoluta zararlısının yaygınlaşmasının önlenmesi” başlıklı bir çiftçi eğitim ve yayım projesi hazırlanması ve bu projenin uygulanmasına yönelik bütçe oluşturulmalı,
15. Acil bir şekilde hazırlanacak bu projenin ve bütçenin hazırlanmasında kamu, sivil toplum örgütleri işbirliği yapmalıdır.
Yunus ERDOĞAN