Eski bir Rum köyü olan Kayaköy, Muğla iline bağlı Fethiye ilçesinde yer alıyor ve tarihi ve kültürel açıdan önemli bir yerleşim yeri olan Osmanlı İmparatorluğu döneminde Rumların yaşadığı bir bölge olarak biliniyor. Burası, özellikle 1923 yılında Türkiye ile Yunanistan arasında imzalanan mübadele anlaşması ile kaderi değişmiş bir köy. Antik Likya medeniyetine dayanan köklü bir geçmişe sahip olan Kayaköy, antik dönemde ‘Karmylassos’ adıyla biliniyor. Kayaköy, Bizans ve daha sonra Osmanlı dönemlerinde önemli bir yerleşim merkezi haline gelerek 19. yüzyılda Rumların yoğun olarak yaşadığı bir köydü. Burada 6 bine yakın Rum yaşamaktaydı. Köyde kiliseler, okullar ve çeşitli sosyal yapılar bulunuyordu. 1923 yılında gerçekleşen Türkiye-Yunanistan nüfus mübadelesi sırasında burada yaşayan Rum halk Yunanistan'a gönderilerek onların yerine ise Batı Trakya'dan gelen Türk mübadiller yerleştirildi. Ancak yeni gelen Türkler bu köyde uzun süre kalmadı ve köy yavaş yavaş terk edildi. Bugün, Kayaköy büyük ölçüde bir ‘Hayalet köy’ olarak anılıyor. Terk edilmiş taş evleri, okulları, kiliseleri ve diğer yapılarıyla ziyaretçilerin ilgisini çeken bir yer haline geldi.
‘Müze köy’ olarak biliniyor
Kayaköy'deki yapıların çoğu, taş malzemeden yapılmış iki katlı evlerden oluşuyor. Bu evler, birbiriyle simetrik olmayan şekilde yerleştirilerek geniş bir alana yayılmış durumda. Köyde yaklaşık 500 kadar ev bulunuyor ve bu evlerin çoğu çatısız. Ayrıca köyde iki büyük kilise (Taksiyarhis ve Kataponagia kiliseleri) ve birkaç küçük şapel yer alıyor. Kayaköy’ün dikkat çeken özelliklerinden biri, köyün planlamasında hiçbir evin diğerinin manzarasını engellemeyecek şekilde inşa edilmiş olması. Ayrıca evlerin hepsi doğu-batı yönüne bakacak şekilde düzenlenerek bölgenin güneş ışığından maksimum düzeyde yararlanmasını sağlıyor. 1988 yılında kültürel miras alanı ilan edilen Kayaköy, bugün bir ‘müze köy’ olarak biliniyor. Ziyaretçiler, köyde dolaşarak, geçmişin izlerini taşıyan evleri, sokakları ve kiliseleri keşfetme imkanı buluyor. Özellikle yaz aylarında Fethiye’ye gelen turistlerin uğrak noktalarından biri olan Kayaköy’de ayrıca butik oteller, kafeler ve restoranlar da hizmet veriyor.
Duygusal anlam taşıyor
Köyün bir diğer turistik cazibe merkezi, doğal güzelliklerle çevrili olması. Kayaköy, Babadağ eteklerinde yer alıyor ve buradan Ölüdeniz ve Gemiler Koyu gibi popüler turistik bölgelere kolayca ulaşım sağlanabiliyor. Ayrıca, Kayaköy'den başlayan doğa yürüyüşü rotaları, doğa ve macera tutkunları için oldukça popüler. Kayaköy, sadece tarihi ve mimarisi ile değil, aynı zamanda mübadele gibi önemli bir tarihi olayın sembolü olarak da dikkat çekiyor. Köy, Türk-Yunan dostluğunun ve birlikte yaşam kültürünün bir zamanlar var olduğu bir yer olarak anılıyor. Yunanistan’daki mübadele sonrası yerleşen Rumlar için de anavatanları olarak özel bir yere sahip olan Kayaköyhem Türkler hem de Yunanlar için duygusal bir anlam taşıyor. Sanat dünyasında da ilgi gören Kayaköy, büyüleyici atmosferiyle hem yerli hem de yabancı sanatçılar için ilham kaynağı oluyor. Ünlü İngiliz yazar Louis de Bernières’in ‘Kanatsız Kuşlar’ adlı romanını Kayaköy’den ilham alarak yazdığı düşünülüyor. Roman, köyde yaşanan trajedileri ve insanların yaşamlarını konu alıyor.
