Ticaret Bakanlığı, günümüzde çok yaygın hale gelen e-ticaret ve uzaktan alışveriş işlemlerinde tüketicilerin haklarını güçlendirmek amacıyla önemli bir yönetmelik değişikliğine imza attı. Resmî Gazete ’de yayımlanan bu yeni düzenleme, özellikle iade süreçlerinde yaşanan sıkıntıları ortadan kaldırmayı ve tüketicilerin mağduriyetlerini engellemeyi hedefliyor.
E-ticaret sektörünün hızla büyümesiyle birlikte, tüketicilerin karşılaştığı en büyük sorunlardan biri iade sürecindeki belirsizlikler ve masraflardı. Yeni yönetmelikle birlikte, bu sorunlara kalıcı çözümler getiriliyor.
İADE MASRAFLARI ARTIK TÜKETİCİNİN ÜZERİNE KALMAYACAK
Yönetmeliğin en kritik değişikliklerinden biri, iade sırasında oluşan kargo ve taşıma ücretlerinin tamamen tüketiciden alınmaması yönünde oldu. Önceden bazı durumlarda tüketiciler iade kargo ücretini ödemek zorunda kalabiliyordu ve bu da alışverişten vazgeçmelerine ya da mağduriyet yaşamalarına neden oluyordu. Yeni kurallar şunları içeriyor:
Satıcıların belirlediği taşıyıcı firmalar aracılığıyla yapılan iadelerde tüketici herhangi bir ücret ödemez. Bu, iade sürecinin ücretsiz olmasını garanti ediyor.
Satıcı, taşıyıcı bilgisini tüketiciye vermezse veya taşıyıcının hizmet vermediği bir bölgede iade yapılacaksa, masraflar tamamen satıcı tarafından karşılanacak.
E-ticaret platformları üzerinden gerçekleşen satışlarda, taşıyıcı bilgisinin eksik olması ya da tüketicinin taşıyıcıya ulaşamaması durumunda, sorumluluk aracı hizmet sağlayıcıya (platforma) geçiyor. Yani platformlar bu tür problemlerde çözüm üretmek zorunda.
Bu düzenleme, tüketicilerin iade sürecinde hem maddi kayıplarını önlemeyi hem de daha güvenilir bir alışveriş deneyimi yaşamalarını amaçlıyor. Satıcı ve platformların sorumlulukları netleştirilerek tüketici hakları güçlendiriliyor.
CAYMA HAKKI BİLGİLENDİRMESİNDE ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER
Yönetmeliğin diğer bir önemli yeniliği ise, tüketicilerin cayma hakkı konusunda bilgilendirilmesinin geliştirilmesi. Cayma hakkı, tüketicilerin satın aldıkları ürünü belirli süre içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin iade edip para iadesi talep etmesini sağlayan önemli bir haktır.
Yeni düzenlemeye göre:
Tüketicilere, bu haklarını nasıl kullanacaklarına dair bilgiler daha açık, net ve anlaşılır şekilde sunulacak.
Tüketiciler, eğer bir sorun yaşarlarsa, haklarını arayabilecekleri hakem heyeti, arabulucu ve tüketici mahkemeleri gibi başvuru kanalları hakkında önceden bilgilendirilecek.
Böylece, tüketiciler haklarını bilmeden veya karmaşık süreçlerle karşılaşmadan daha kolay bir şekilde kullanabilecek.
Bu bilgilendirme, alışveriş öncesi “ön bilgilendirme formu” ile tüketiciye sunulacak ve uyuşmazlık durumunda başvuru yöntemleri açıkça yer alacak.
ELEKTRONİK ÜRÜNLERDE CAYMA HAKKI İSTİSNASI KALKIYOR
Önceki uygulamalarda cep telefonu, akıllı saat, bilgisayar gibi elektronik ürünlerin mesafeli alışverişlerinde cayma hakkı sınırlıydı. Bu, özellikle elektronik cihazlarda iade imkânını azaltıyordu.
Ancak yeni düzenleme ile:
Bu ürünler için de cayma hakkı tamamen korunuyor.
Tüketiciler, artık cep telefonu, akıllı saat ve bilgisayar gibi ürünleri de internetten satın aldıktan sonra iade edebilme hakkına sahip olacak.
Bu, tüketicilerin elektronik ürün alışverişinde daha rahat ve güvenli olmalarını sağlayacak önemli bir gelişme olarak değerlendiriliyor.
YENİ DÜZENLEMELERİN YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİ
Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan bu yeni kurallar, 1 Ocak 2026 tarihinden itibaren yürürlüğe girecek. Yani bu tarihten sonra tüm e-ticaret ve uzaktan alışveriş işlemleri bu yeni düzenlemeler doğrultusunda gerçekleştirilecek.
Bu tarihe kadar, satıcılar ve platformlar iade süreçlerini güncelleyerek yeni kurallara uyum sağlayacak. Tüketiciler de alışveriş öncesinde haklarını daha net öğrenip güvenle karar verebilecek.
ÖN BİLGİLENDİRME FORMUNDA YENİ DÜZENLEMELER
Yeni yönetmelik, tüketicilerin sözleşme öncesinde aldığı “ön bilgilendirme formu” üzerinde de bazı değişiklikler yaptı. Artık bu formda;
Mesafeli sözleşmelerde oluşabilecek uyuşmazlıklarda, parasal limitler dahilinde tüketici mahkemelerine dava açmadan önce arabulucuya başvurulması zorunluluğu yer alacak.
Tüketiciler, bu süreçler hakkında önceden bilgilendirilecek ve haklarını nasıl arayabilecekleri konusunda yol gösterilecek.
Bu düzenleme, hem tüketicilerin haklarını daha etkin kullanmalarını sağlamak hem de mahkemelerde gereksiz dosya yoğunluğunu önlemek için önemli bir adım.
BAKANLIĞIN AÇIKLAMASI VE AMAÇLAR
Ticaret Bakanlığı, yaptığı açıklamada bu düzenlemelerin temel amacının tüketicilerin ekonomik çıkarlarını korumak olduğunu vurguladı. Ayrıca, 4 Eylül 2024 tarihinde düzenlenen 28. Tüketici Konseyi’nde gündeme gelen öneriler dikkate alınarak mevzuatta değişiklikler yapıldığı belirtildi.
Bakanlık, e-ticaret alanında tüketicilerin mağduriyet yaşamaması ve haklarının en iyi şekilde korunması için çalışmaların devam edeceğini açıkladı. Elektronik ürünlerde cayma hakkının yeniden getirilmesi ve iade masraflarının tüketiciden alınmaması gibi yeniliklerle, alışverişlerin çok daha güvenli hale geleceği ifade edildi.
ÖZET VE SONUÇ
Yeni düzenlemelerle internetten alışveriş yapanların iade süreci tamamen değişiyor. Tüketiciler, 2026 yılından itibaren iade işlemlerinde kargo masrafı ödemezken, elektronik ürünlerde de cayma hakları korunacak. Satıcılar ve e-ticaret platformlarının sorumlulukları artırılırken, tüketicilere cayma hakları ve uyuşmazlık çözüm yolları hakkında daha detaylı ve anlaşılır bilgi sunulacak.
Böylece, internet alışverişleri daha adil, şeffaf ve güvenli bir hale gelecek. Tüketicilerin haklarının korunması için atılan bu adımlar, e-ticaretin gelişimine de olumlu katkı sağlayacak.
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar