Dev Turizm-İş Sendikası Genel Başkanı Mustafa Yahyaoğlu, Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi'nin (DİSK-AR) ‘Covid-19 İşçileri Nasıl Etkiledi?’ araştırması sonuçlarına göre Covid-19 salgınının işçilerin işi, geliri ve sağlığı üzerinde çok boyutlu olumsuz etkisi olduğunu söyledi. Yahyaoğlu, “Bulgular ayrıca işçilerin salgına ilişkin derin kaygılarını da yansıtmaktadır. İşçilerin ezici çoğunluğu kendilerini ve işlerinin tehlike altında olduğunu belirtmektedir” dedi.
‘Gelir azaldı, zorluk arttı’
DİSK-AR'a göre, Covid-19 nedeniyle işçilerin yüzde 25’ten fazlasının borçlarının artığını aktaran Yahyaoğlu, “İşçilerin yüzde 19.4’ü kredi kartının alt limitini ödeyebildi. İşçilerin yüzde 16.5’i kredi kartı borcunu ödeyemedi. Covid-19 döneminde işçilerin gelirleri azaldı, çalışma biçimleri değişti (iş başında bulundukları süre azaldı.) Başta borçluluk olmak üzere ekonomik zorlukları arttı. Araştırma, kadın işçilerin ve özel sektör işçilerinin salgından daha ağır biçimde etkilendiğini ortaya koyuyor. Sendikalı iş yerlerinde salgının yarattığı olumsuzlukların varlığı, sendikasız ve kayıt dışı işyerlerinde çok daha vahim bir tablonun ortaya çıkmış olduğunun da kanıtı sayılabilir” diye konuştu.
‘Çalışma biçimleri değişti’
Covid-19 nedeniyle çalışma biçimlerinde de değişiklik olduğunu dile getiren Yahyaoğlu, araştırma sonuçlarını aktararak, “İşçilerin yüzde 63’ünün çalışma biçimi değişti. İşçilerin yüzde 41’inin çalışma süresi Covid-19 nedeniyle azaldı. Özel sektörde işçilerin yüzde 76’sının çalışma biçimi Covid-19’dan etkilendi. İşçilerin yüzde 23’ü kısa çalışma yaptı. Özel sektörde işçilerin ise yüzde 37’si kısa çalışma yaptı. İşçilerin yüzde 19’ü işe dönüşümlü gidip geldi” dedi.
‘Ücret ve gelir kayıpları yaşandı’
İşçilerin bir bölümünün ücret, bir bölümünün ise fazla çalışma ve sosyal haklarında kayıplar yaşandığını dile getiren Yahyaoğlu, “Araştırmaya katılan işçilerin yüzde 36’sı ücret ve gelir kaybı yaşadı. İşçilerin yüzde 40’ı daha ucuz besinlere yöneldi. İşçilerin yüzde 25’ten fazlasının borçları arttı. İşçilerin yüzde 19,4’ü kredi kartının alt limitini ödeyebildi.
İşçilerin yüzde 16,5’i kredi kartı borcunu ödeyemedi” şeklinde konuştu.
‘Kadın işçileri etkiledi’
Araştırma sonuçlarının kadın işçilerin Covid-19’dan daha olumsuz etkilendiğini ortaya koyduğunu ifade eden Yahyaoğlu, “Kadın işçilerin yüzde 52’si Covid-19 döneminde ücretli çalışma sürelerinin azaldığını bildirdi. Kadın işçilerin yüzde 42’si Covid-19 döneminde ücret kaybı yaşadı. Kadınların çalışma biçimi erkeklere göre daha fazla esnekleşti. Kadınlar salgının yayılma hızı konusunda daha endişeli. İşçilerin yüzde 63’ü geliri kesilirse 1 aydan daha az süreyle geçinebileceğini beyan etti. İşçilerin yüzde 29’u geliri kesilirse 1-3 ay arası süreyle geçinebileceğini beyan etti. İşçilerin sadece yüzde 12’si 6 aydan daha uzun süre geçinebileceğini belirtti” dedi.
İŞ-KUR ödenekleri
DİSK üyesi işçilerin yüzde 27’sinin İŞ-KUR’dan ödenek aldığını ifade eden Yahyaoğlu, “İşçilerin yüzde 24’ü kısa çalışma ödeneği aldı. Özel sektörde işçilerin yarısı İŞKUR’dan ödenek aldığını bildirdi. Özel sektörde kısa çalışma ödeneğinden yararlananların oranı yüzde 43 oldu. İşçilerin yüzde 91’i İŞKUR dışında bir yardım almadı” diye konuştu.
Covid- 19 önlemleri
Covid-19 önlemlerinin yeterli olmadığı sonucunun araştırma sonuçlarından çıktığını söyleyen Yahyaoğlu, “İşçilerin yüzde 29,4’ü kendilerinin veya arkadaşlarının Covid-19’a yakalandığını bildirdi.Covid-19 vakaları nedeniyle iş yerlerinin yüzde 15’inde üretim durdu.
İşçilerin yüzde 53’ü iş yerlerinde salgına karşı alınan önlemleri yeterli bulmuyor. Koruyucu önlemlerin yeterliliğine ilişkin olumlu kanaat yüzde 50’nin altında” dedi.
‘İşçilerin kaygıları büyük’
İşçilerin kendisini tehlikede hissettiğini ifade eden Yahyaoğlu, “İşçilerin yüzde 82’si Covid-19 nedeniyle işini ve/veya kendisini tehlikede hissediyor. İşçilerin yüzde 53’ü salgının yayılma hızının artacağını düşünüyor. İşçilerin yüzde 84’ü Covid-19’u kişisel ekonomik durumu için büyük tehlike olarak görüyor. İşçilerin yüzde 90’a yakını Covid-19’u ülke ve dünya ekonomisi için tehdit olarak görüyor. Araştırma kapsamında işçilere ‘Kiminle yaşıyorsunuz?’ sorusu sorulmuştur. İşçilerin yüzde 58.1’i eşi ve çocukları ile yaşadığı belirtirken, yüzde 16,3’ü anne ve/veya babası ile yaşadığını söylemiştir. Eşi, çocukları ve aile büyükleri ile (geniş aile) yaşayanların oranı yüzde 9,4 iken, eşi ile yaşayanların oranı yüzde 8,1, tek başına yaşayanların oranı ise yüzde 3,3 olmuştur” dedi.
‘Yüzde 58’i asgari ücretli’
Araştırma kapsamında DİSK üyesi işçilere ‘İkramiye, fazla mesai ve varsa ücret dışı gelirleri dahil ederek aylık ortalama geliriniz normal koşullar altında ne kadar?’ sorusu sorulduğunu anlatan Yahyaoğlu, “Araştırma sonuçlarına göre DİSK üyesi işçilerin yüzde 27’sinin ortalama ücreti 3 bin-3 bin 500 TL arasındadır. İşçilerin yüzde 8’i asgari ücret alırken, yüzde 23’ü ise asgari ücret ile 2 bin 999 TL arasında ücret almaktadır. Böylece işçilerin yüzde 58’inin ücreti asgari ücret ile 3 bin 500 TL arasındadır. Asgari ücret düzeyinde ücret alan DİSK üyesi işçilerin oldukça sınırlı olduğu görülmektedir. Araştırma kapsamında DİSK üyesi işçilere “Mart 2020 ve Haziran 2020 dönemini düşündüğünüzde çalışma biçiminiz koronavirüs salgınından nasıl etkilendi?” sorusu soruldu. Böylece bütün bir salgın döneminde meydana gelen değişiklik saptanmaya çalışıldı. İşçilerin sadece yüzde 36,6’sı salgın sürecinde bir değişme olmadığını ve eskisi gibi çalışmaya devam ettiğini belirtirken yüzde 63,3’ü çalışma biçimlerinin salgından etkilendiğini belirtti. Çalışma biçimde yaşanan en önemli değişiklik ise kısa çalışma uygulaması oldu. Bilindiği gibi kısa çalışma uygulaması Covid-19 döneminde en yaygın İŞKUR uygulaması oldu. 13 Haziran 2020 tarihli Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı verilerine göre yaklaşık 3,5 milyon işçi için yapılan kısa çalışma ödeneği başvurusu kabul edildi. Böylece Nisan 2018 tarihi itibarıyla 13 milyon 848 bin zorunlu sigortalı işçinin yüzde 25’i kısa çalışma ödeneğinden yararlanmış oldu. DİSK üyelerinin kısa çalışma ödeneğinden yararlanma oranı Covid-19 dönemi ortalamasının biraz altındadır” dedi.
Esra ALTUNKES
‘Gelir azaldı, zorluk arttı’
DİSK-AR'a göre, Covid-19 nedeniyle işçilerin yüzde 25’ten fazlasının borçlarının artığını aktaran Yahyaoğlu, “İşçilerin yüzde 19.4’ü kredi kartının alt limitini ödeyebildi. İşçilerin yüzde 16.5’i kredi kartı borcunu ödeyemedi. Covid-19 döneminde işçilerin gelirleri azaldı, çalışma biçimleri değişti (iş başında bulundukları süre azaldı.) Başta borçluluk olmak üzere ekonomik zorlukları arttı. Araştırma, kadın işçilerin ve özel sektör işçilerinin salgından daha ağır biçimde etkilendiğini ortaya koyuyor. Sendikalı iş yerlerinde salgının yarattığı olumsuzlukların varlığı, sendikasız ve kayıt dışı işyerlerinde çok daha vahim bir tablonun ortaya çıkmış olduğunun da kanıtı sayılabilir” diye konuştu.
‘Çalışma biçimleri değişti’
Covid-19 nedeniyle çalışma biçimlerinde de değişiklik olduğunu dile getiren Yahyaoğlu, araştırma sonuçlarını aktararak, “İşçilerin yüzde 63’ünün çalışma biçimi değişti. İşçilerin yüzde 41’inin çalışma süresi Covid-19 nedeniyle azaldı. Özel sektörde işçilerin yüzde 76’sının çalışma biçimi Covid-19’dan etkilendi. İşçilerin yüzde 23’ü kısa çalışma yaptı. Özel sektörde işçilerin ise yüzde 37’si kısa çalışma yaptı. İşçilerin yüzde 19’ü işe dönüşümlü gidip geldi” dedi.
‘Ücret ve gelir kayıpları yaşandı’
İşçilerin bir bölümünün ücret, bir bölümünün ise fazla çalışma ve sosyal haklarında kayıplar yaşandığını dile getiren Yahyaoğlu, “Araştırmaya katılan işçilerin yüzde 36’sı ücret ve gelir kaybı yaşadı. İşçilerin yüzde 40’ı daha ucuz besinlere yöneldi. İşçilerin yüzde 25’ten fazlasının borçları arttı. İşçilerin yüzde 19,4’ü kredi kartının alt limitini ödeyebildi.
İşçilerin yüzde 16,5’i kredi kartı borcunu ödeyemedi” şeklinde konuştu.
‘Kadın işçileri etkiledi’
Araştırma sonuçlarının kadın işçilerin Covid-19’dan daha olumsuz etkilendiğini ortaya koyduğunu ifade eden Yahyaoğlu, “Kadın işçilerin yüzde 52’si Covid-19 döneminde ücretli çalışma sürelerinin azaldığını bildirdi. Kadın işçilerin yüzde 42’si Covid-19 döneminde ücret kaybı yaşadı. Kadınların çalışma biçimi erkeklere göre daha fazla esnekleşti. Kadınlar salgının yayılma hızı konusunda daha endişeli. İşçilerin yüzde 63’ü geliri kesilirse 1 aydan daha az süreyle geçinebileceğini beyan etti. İşçilerin yüzde 29’u geliri kesilirse 1-3 ay arası süreyle geçinebileceğini beyan etti. İşçilerin sadece yüzde 12’si 6 aydan daha uzun süre geçinebileceğini belirtti” dedi.
İŞ-KUR ödenekleri
DİSK üyesi işçilerin yüzde 27’sinin İŞ-KUR’dan ödenek aldığını ifade eden Yahyaoğlu, “İşçilerin yüzde 24’ü kısa çalışma ödeneği aldı. Özel sektörde işçilerin yarısı İŞKUR’dan ödenek aldığını bildirdi. Özel sektörde kısa çalışma ödeneğinden yararlananların oranı yüzde 43 oldu. İşçilerin yüzde 91’i İŞKUR dışında bir yardım almadı” diye konuştu.
Covid- 19 önlemleri
Covid-19 önlemlerinin yeterli olmadığı sonucunun araştırma sonuçlarından çıktığını söyleyen Yahyaoğlu, “İşçilerin yüzde 29,4’ü kendilerinin veya arkadaşlarının Covid-19’a yakalandığını bildirdi.Covid-19 vakaları nedeniyle iş yerlerinin yüzde 15’inde üretim durdu.
İşçilerin yüzde 53’ü iş yerlerinde salgına karşı alınan önlemleri yeterli bulmuyor. Koruyucu önlemlerin yeterliliğine ilişkin olumlu kanaat yüzde 50’nin altında” dedi.
‘İşçilerin kaygıları büyük’
İşçilerin kendisini tehlikede hissettiğini ifade eden Yahyaoğlu, “İşçilerin yüzde 82’si Covid-19 nedeniyle işini ve/veya kendisini tehlikede hissediyor. İşçilerin yüzde 53’ü salgının yayılma hızının artacağını düşünüyor. İşçilerin yüzde 84’ü Covid-19’u kişisel ekonomik durumu için büyük tehlike olarak görüyor. İşçilerin yüzde 90’a yakını Covid-19’u ülke ve dünya ekonomisi için tehdit olarak görüyor. Araştırma kapsamında işçilere ‘Kiminle yaşıyorsunuz?’ sorusu sorulmuştur. İşçilerin yüzde 58.1’i eşi ve çocukları ile yaşadığı belirtirken, yüzde 16,3’ü anne ve/veya babası ile yaşadığını söylemiştir. Eşi, çocukları ve aile büyükleri ile (geniş aile) yaşayanların oranı yüzde 9,4 iken, eşi ile yaşayanların oranı yüzde 8,1, tek başına yaşayanların oranı ise yüzde 3,3 olmuştur” dedi.
‘Yüzde 58’i asgari ücretli’
Araştırma kapsamında DİSK üyesi işçilere ‘İkramiye, fazla mesai ve varsa ücret dışı gelirleri dahil ederek aylık ortalama geliriniz normal koşullar altında ne kadar?’ sorusu sorulduğunu anlatan Yahyaoğlu, “Araştırma sonuçlarına göre DİSK üyesi işçilerin yüzde 27’sinin ortalama ücreti 3 bin-3 bin 500 TL arasındadır. İşçilerin yüzde 8’i asgari ücret alırken, yüzde 23’ü ise asgari ücret ile 2 bin 999 TL arasında ücret almaktadır. Böylece işçilerin yüzde 58’inin ücreti asgari ücret ile 3 bin 500 TL arasındadır. Asgari ücret düzeyinde ücret alan DİSK üyesi işçilerin oldukça sınırlı olduğu görülmektedir. Araştırma kapsamında DİSK üyesi işçilere “Mart 2020 ve Haziran 2020 dönemini düşündüğünüzde çalışma biçiminiz koronavirüs salgınından nasıl etkilendi?” sorusu soruldu. Böylece bütün bir salgın döneminde meydana gelen değişiklik saptanmaya çalışıldı. İşçilerin sadece yüzde 36,6’sı salgın sürecinde bir değişme olmadığını ve eskisi gibi çalışmaya devam ettiğini belirtirken yüzde 63,3’ü çalışma biçimlerinin salgından etkilendiğini belirtti. Çalışma biçimde yaşanan en önemli değişiklik ise kısa çalışma uygulaması oldu. Bilindiği gibi kısa çalışma uygulaması Covid-19 döneminde en yaygın İŞKUR uygulaması oldu. 13 Haziran 2020 tarihli Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı verilerine göre yaklaşık 3,5 milyon işçi için yapılan kısa çalışma ödeneği başvurusu kabul edildi. Böylece Nisan 2018 tarihi itibarıyla 13 milyon 848 bin zorunlu sigortalı işçinin yüzde 25’i kısa çalışma ödeneğinden yararlanmış oldu. DİSK üyelerinin kısa çalışma ödeneğinden yararlanma oranı Covid-19 dönemi ortalamasının biraz altındadır” dedi.
Esra ALTUNKES