Gelenekten Dijitale: Güreşin Ruhuna Yabancı Bir Kural mı?
Yüzyıllardır çayırlarda, toprak er meydanlarında, kispetini kuşanarak güreşmeye hazırlanan Türk pehlivanı için er meydanına çıkmanın tek şartı, hazır olmak ve cetvele ismini yazdırmaktı. Ancak Türkiye Geleneksel Güreşler Federasyonu (TGGF), 16 Nisan 2025 tarihli yeni yağlı güreş talimatnamesiyle bu kadim düzeni teknolojiyle yeniden şekillendirdi. Artık federasyonun ilan edeceği bazı organizasyonlarda pehlivanlar, müsabakadan bir gün önce online sistem üzerinden katılım onayı vermek zorunda. Bu işlem yapılmadığı takdirde pehlivan, lisansı ve kispeti hazır olsa bile sahaya çıkamayacak. Yeni sistemin “geleneksel güreşle ne kadar uyumlu olduğu” sorusu ise camiada büyük tartışmalara yol açtı.
Sahaya Çıkmadan Önce Bilgisayar Başına Geçilecek
Bu uygulamanın, yalnızca belirli organizasyonlarda geçerli olacağı ifade edilse de; kapsamın zamanla genişletilmesi bekleniyor. Artık pehlivanlar yalnızca kispetlerini giyip soyunma odasına inmekle yetinemeyecek. Her biri, federasyonun belirleyeceği tarihlerde aktif olan çevrim içi sistem üzerinden organizasyona katılımını onaylamalı. Bu sistemin devrede olduğu güreşlerde online onay yapılmazsa, pehlivanın müsabakaya katılması mümkün olmayacak. Federasyon ayrıca ilan edilen tarihte çevrim içi sisteme kayıt yaptırmayanların, klasik usulle yapılan cetvel kaydına da kabul edilmeyeceğini açıkça belirtiyor. Bu da demek oluyor ki; teknolojiye erişim sorunu olan, telefon ya da bilgisayarı olmayan ya da internet kullanamayan pehlivanlar büyük mağduriyet yaşayabilir.
Federasyonun Amacı: Kaosu Önlemek, Planlamayı Güçlendirmek
Federasyon yetkilileri bu değişikliği savunurken, online sistemin güreş öncesi kaosları önleyeceğini ifade ediyor. Önceki yıllarda sahada ismi olmayan pehlivanların son dakika kayıt talepleri, eşleşmelerin karmaşaya dönüşmesi ve hakem kadrosunun yetersizliği gibi sorunlar yaşandığını belirten yöneticiler, bu sistem sayesinde kimlerin kesin katılacağını önceden görüp daha sağlıklı eşleşme planlaması yapabileceklerini söylüyor. Özellikle lig düzeyindeki CW Enerji Yağlı Güreş Ligi organizasyonlarında bu sistemin hayati önem taşıdığı savunuluyor. Ancak bu profesyonelleşme hedefi, geleneksel güreşin doğasıyla ne kadar bağdaşıyor, ayrı bir tartışma konusu.
Sistem Genişliyor: Kırkpınar ve Elmalı da Kapsama Girebilir
Online kayıt sisteminin şu an için yalnızca “federasyonun ilan edeceği organizasyonlarda” geçerli olduğu belirtilse de, önümüzdeki sezonda sistemin çok daha fazla organizasyonu kapsaması bekleniyor. Kulislere göre başta Kırkpınar ve Elmalı Yeşilyayla olmak üzere yüksek katılımlı ve prestijli tüm güreşlerde bu sistemin uygulanmasına neredeyse kesin gözüyle bakılıyor. Bu, yüzlerce başpehlivanın kispetini kuşanmadan önce cep telefonunu ya da bilgisayarını kullanarak elektronik onay vermesini zorunlu kılıyor. Oysa geçmişte bu isimler, sadece kemerleriyle, mazileriyle ve meydandaki varlığıyla katılım hakkı kazanıyordu.
Teknolojiye Uzak Olan Pehlivanlar Risk Altında
Bu uygulama, kırsal bölgelerde yetişen ve teknolojik olanaklara sınırlı erişimi olan genç veya yaşça büyük pehlivanlar için önemli bir engel teşkil edebilir. Bazı pehlivanlar, federasyonun web sayfalarını ya da duyuru kanallarını bile düzenli takip edemezken, sistemin çevrim içi kullanımı teknik destek gerektirecek kadar karmaşık olursa daha büyük sıkıntılar doğabilir. Dijital sistemle ilgili eğitim ya da bilgilendirme yapılmazsa, Türkiye’nin dört bir yanından gelen genç yeteneklerin sahaya çıkma hakkı ellerinden alınabilir. Bu durum da güreşin özündeki “erişilebilirlik” anlayışını zedeleyebilir.
Geleneksel Sporlar Dijitalleşmeye Ne Kadar Uyumlu?
Yağlı güreş gibi folklorik temeli kuvvetli olan spor dallarında, aşırı dijitalleşmenin sporun özüne zarar vereceği eleştirileri sıkça dile getiriliyor. Bu eleştirilerde en çok vurgulanan nokta ise “kararların sahada değil, ekranda alınmaya başlaması.” Türkiye’de geleneksel güreş, sadece bir spor değil; aynı zamanda ritüellerle, sözlü kültürle ve halk hafızasıyla beslenen bir yaşam biçimi. Katılımın internet bağlantısına indirgenmesi, bu kültürel kodların törpülenmesine yol açabilir. Bazı ustalar bu durumu, "kispeti giyip ter dökmek değil, şifre girmek yetiyor" esprisiyle eleştiriyor.
Dijitalleşme Kalıcı mı, Deneme mi? Zaman Gösterecek
Tüm bu düzenlemenin amacı disiplin ve profesyonel işleyişi sağlamak olsa da, bu uygulamanın yağlı güreş camiası tarafından nasıl karşılanacağı zamanla netleşecek. Eğer sistem sahada verimlilik sağlarsa ve kullanıcı dostu hale getirilirse kalıcı olabilir. Ancak tersi durumda, federasyon bu kuralları geri çekmek ya da esnetmek zorunda kalabilir. Şu anki haliyle sistem bir dönüşüm adımı değil, bir kırılma noktası gibi görünüyor. Pehlivanlar, hocalar ve hatta cazgırlar açısından bile yepyeni bir düzene geçilmiş durumda. Er meydanlarının dijital bir ön kapısı açıldı: artık kispetten önce ekran şart.