TBMM Engelli Bireylerin Sorunlarını Araştırma Komisyonu, AK Parti Ankara Milletvekili Jülide Sarıeroğlu başkanlığında toplandı. Komisyon Başkanı Sarıeroğlu'nun toplantıyı açmasının ardından Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı Erişilebilirlik Daire Başkanı Deniz Çağlayan Gümüş, sunum yaptı. Erişilebilirlik kavramı ve kapsamı hakkında bilgiler sunan Gümüş, standartlara uygun olmayan düzenlemelerle de mücadele içerisinde olduklarını söyledi. Erişilebilirlik için iki temel ön şartın sağlanması gerektiğini belirten Gümüş, "Erişilebilirlik açısından engellilik nedir? Kişide omurilik felci nedeniyle veya kırığı nedeniyle yürüme fonksiyon kaybı bulunabilir; el, kol, görmede de olabilir, fark etmez. Kişi bir binadan bilgi almak için, bir işlem yapmak için, kamu kullanımına açık bir binaya girmek istediğinde; bina merdivenlerle, tekerlekli sandalyeli, fonksiyon kaybı bulunan bu kişiye, 'Hoş geldiniz, içeriye buyurun' demeyerek karşılıyor. Bu bir bilgide, 'Beni okuyamazsın, beni anlayamazsın' diye karşılıyor. Bu bir otobüste, 'Binemezsin, ben seni taşıyamam' diye karşılıyor engelli kişiyi. Oysa, tasarım en başından, standartlara uygun düzenlemelerle erişilebilirlik sağlanmış olsa fonksiyon kaybı olan bir kişi olarak hayatına devam edip tecrübe ettiği engelliliği yaşamayacaktır" ifadelerini kullandı.
'MEVZUATI UYGULAMA SORUNUMUZ VAR'
Başkanlık olarak alt başlıklarda çalışmalar yürüttüğünü kaydeden Gümüş, Erişilebilirlik Mevzuatı'nın tarihsel sürecinden ve değişimlerini aktardı. Engelliler açısından imar mevzuatında yaşanan sorunları vurgulayan Gümüş, "Aslında bizim mevzuatımız gayet yeterli bulunuyor, standartlarımız var. Ancak uygulama sorunumuz var. Benim deneyimime istinaden birkaç şeyden bahsetmek istiyorum. Bunlardan birincisi, bizim imar altyapımız ciddi bir sorun oluyor. İkincisi ise biz merkezde kurduğumuz yapının yerelde uygulanması noktasında engelli STK'lerin daha çok desteğini bekliyoruz. Çünkü belediyelerin biraz daha yönlenmeye, bilgilenmeye ihtiyacı var. Çözüm önerisi noktasında, Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği'nde iki hususta yönetmeliğe ekleme yapılması için 2016'da ve sonrasında da Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığına bu konunun önemini ilettik. Bir tanesi, kamu kurumları için ruhsat sürecinde erişilebilirlik standartlarına uyulması zorunluluğun yönetmeliğe eklenmesi gerekiyor çünkü yönetmeliğin bir kısmından kamu binaları muaf tutuluyor. İkincisi de özel binalar için ruhsat verilmesi aşamasında tıpkı bina tesisatına ilişkin peyzaj durumuna ilişkin projeler gibi vaziyet planı gibi projeler istenirken ayrıca bir erişilebilirlik projesi istenmesi; bu çok önemli bir taleptir, ben bunu sizlere de bugün özellikle sunmak istiyorum" diye konuştu.
'VALİLİK BÜNYESİNDE KAMU PROJELERİNİN ERİŞİLEBİLİRLİĞİ İNCELEME KOMİSYONU KURULMALI'
Gümüş, yapı denetim kuruluşlarının mevzuata göre kontrol listesine göre denetim yapmaları gerektiğini belirterek, "Valilikler bünyesinde kamu projelerinin erişilebilirliği inceleme komisyonunun kurularak; kamu binaları ve belli metrekarenin üzerindeki binalar için projelerin erişilebilirliğinin sağlanması sistemini kurmak istiyoruz. Bununla ilgili kurumlarla görüşmelere başlıyoruz; İçişleri Bakanlığı ve Bakanlığımız burada sorumlu kurumlar. Bizim çok üzgün olduğumuz ve gelişme kaydedemediğimiz konu Kamu İhale Kurumu'nun mevzuatına, 'Erişilebilirlik standartlarına uygunluk şartı aranacaktır' ibaresinin girmemiş olmasıdır. Bununla ilgili de mükerrer olarak ilgili kurumla çeşitli görüşmeler yaptık. Rapora bunun da girmesini özellikle çok istiyorum çünkü gerek inşaat yapımı gerekse hizmet alımı gerekse mal alımı ihale süreçlerinde, erişilebilirlik standartlarının sağlanmasına yönelik mutlaka proje müelliflerini zorunlu hale getirecek bir ibarenin üst mevzuatta düzenlenecek şekilde bir hedef ortaya koymalıyız. Bir belediye gidip bunu yaparken, ilgili sisteme girerken mutlaka bunun sağlanmasına otomatik olarak şartnamesinde yer vermeli" dedi.
'2024 YILINDA 5 BİN 135 DENETİM YAPILDI'
Yıllık olarak genelgeyle izleme ve denetleme planı yayınladıklarını ifade eden Gümüş, "2024 yılında 5 bin 135 denetim yapılmış. Mesela, deprem bölgesinde uzun süre bu denetimler yapılmadı, şu anda da daha çok rehberlik amaçlı gidiliyor gibi. Bizim karşılaştığımız bu çeşit olaylar denetim sayılarını etkileyebiliyor. Yani ben denetim ortalamasına baktığımda, her ay her ilde aşağı yukarı 6-7 tane denetim yapılıyor" değerlendirmesinde bulundu.