Geçtiğimiz hafta, Antalya sahillerinde yaşanan petrol/zift benzeri kirliliği hatırlarsınız. Denize giren insanlar, vücutlarına yapışan siyah atıkları görünce paniğe kapıldı. Mavi bayraklı plajlarımız kirlilik giderilinceye kadar bayraklarını indirmek zorunda kaldı. Bunlar haberlerde gördüklerimiz. Bu kirliliğin, haberlerde görmediğimiz bir boyutu daha var.
Petrol sızıntıları, çevre üzerindeki etkileri nedeniyle haberlerde yer alır. Fakat insanların ilgilendiği konu, genellikle kirliliğin meydana geldiği ortamdaki görsel bozulmadır. Bununla birlikte, pek çok insanın anlamadığı şey, görsel kirlilikten çok daha farklı zararların meydana geldiğidir. Mesela, küçük bir yağ damlasının bile kuşlar için ölümcül olabileceğidir. Petrolün kuşları nasıl etkilediğini anlamak, herhangi bir petrol sızıntısının veya benzer kirliliğin ne kadar tehlikeli olabileceği konusunda farkındalık yaratabilir.
Denizlerde oluşan petrol kirliliği bariz kaynaklardan gelmektedir: açık deniz sondajları, tanker sızıntıları ve gemilerden kaynaklanan yasadışı boşaltma. Fakat, hasarlı bir jet ski, sızıntı yapan motorlu tekne veya karada meydana gelen bir kirliliğin yağmur veya akarsularla denize taşınması; kuşlar ve diğer vahşi yaşam için aynı derecede ölümcül olabilir. Bu küçük dökülmelerin çoğu rapor edilmediği için temizlenmesi için de bir çaba harcanmamaktadır. Yine de en küçük dökülme bile, onunla temas eden kuşlar üzerinde ölümcül bir etkiye sahip olabilir. Petrol sızıntılarından ve kirliliğinden en çok etkilenen kuşlar, martı ve pelikan gibi zamanlarının çoğunu su yakınında geçiren kuşlardır. Ancak petrol kıyıya ulaştığında, tüm kıyı kuşları da etkilenebilir.
Yağın kuşları etkilemesinin en belirgin yolu, tüylerinin yapışkan ve yağlı balçıkla kaplanmasıdır. Kuşların tüyleri; tam olarak hizalanmış, mükemmel su geçirmezlik ve yalıtım sağlamak üzere tasarlanmıştır. Tüylerdeki yağ, yapışkanlığından dolayı tüylerin yanlış hizalanmasına neden olacaktır. Küçük bir yanlış hizalama bile kuşların kritik vücut ısısını kaybetmelerine neden olabilir, bu nedenle onları ölümcül olabilecek hava koşullarına maruz bırakır. Petrole bulanmış kuşlar ayrıca, düzgün tüy dizilimi ile oluşturulan hava ceplerini ve doğal yüzdürme güçlerini kaybederler. Tüyleri kirlenmiş bir kuş, batabilir ve boğulabilir.
Yağa bulanmış kuşlar tüylerinden yağı çıkarmak için aşırı derecede, hatta çaresizce tüylenmeye başlarlar. Tüylerini temizleme çalışırken, yanlışlıkla zehirli çamuru yutarlar. Bu çamur iç organlarını zehirleyerek yavaş ve acı verici bir ölüme neden olur. Petrolün zehirliliğinden ölmezlerse, tüylerini yeniden düzene sokmak ve temizlenmek için aşırı tüylenmeleri onlara çok fazla enerjiye mal olacaktır. Petrole bulanmış birçok kuş, bitkinliğe, dehidrasyona veya açlığa yenik düşer.
Kuşlar, pertol döküntüsü yüzünden zarar gören ekosistemimizin sadece bir halkası. Burada dikkat etmemiz gereken konu, çevre kirliliklerinin görsel zararları dışında farklı zararlarının da olduğudur. Yıllar önce yaşanan bir çevre kirliliğinin, dönüp dolaşıp bizleri ne zaman bulacağını asla bilemeyiz…
Haftaya görüşmek üzere.