Uzun bir süredir SGK Antalya İl Müdürlüğü’nden yapmış olduğum başvuruya yanıt bekliyordum. Nihayetinde önceki gün elime ulaştı. 2013 yılında da aynı şekilde bir başvurum olmuş, yanıtlanmıştı. O tarihte kuruma giderek yapılan hesaplamanın yanlışlığına vurgu yaparak ayrılmıştım. SGK Antalya İl Müdürlüğü’nün 2019 Eylül ayı tarihli dilekçeme verdiği yanıta şaşırmamak elde değil, çünkü emeklilik yaşımı daha da büyüttüler. Aynı kurumda iki ayrı memurun yaptığı farklı hesaplamalar. Tabii ki de bu işin peşini bırakmayacağım, bu iki farklı hesaplamayı ilgili bakanlık ve SGK Genel Müdürlüğü’ne ileteceğim. Yine mi sonuç alamadım, son çare olarak yargıya başvuracağım.
Sosyal güvenlik sistemimizde bazı meslekler için çalışma koşullarındaki yıpranma nedeniyle normal koşullara ilave olarak bazı haklar verilmiştir. İlave olarak tanınan haklar ise bazı durumlarda ilk işe girişin öne çekilmesi, çalışılan her 360 güne belli bir gün sayısı ilave edilmesi, ilave edilen günlerin toplam gün sayısına dahil edilmesi ve emeklilik yaşının öne çekilmesi şeklinde sayılabilir. Kamuoyunda yıpranma olarak bilinen bu düzenlemenin teknik ifadesi fiili hizmet süresi zammıdır. Fiili hizmet süresi zammından faydalanma hakkı verilen mesleklerden biri de gazetecilerdir. Gazeteciler fiili hizmet süresi zammından ilk kez 1977 yılı ağustos ayında yapılan yasal değişiklik ile faydalanmaya başlamışlardır. O dönem yürürlükte olan 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu’na eklenen Ek-5. maddeyle 1. Ekim 2008 tarihine kadar bu haklarından faydalanabilmişlerdir. 1 Ekim 2008’den itibaren 5510 sayılı yasa ile bu hakları son bulmuş ise de 2013 yılı ocak ayında yeniden aynı kanunun 40. maddesine eklenerek yıpranma haklarından faydalanmaya başlamışlardır. 1 Ekim 2008 ile 1 Şubat 2013 arasındaki dönem içinse bu haktan faydalanabilmeleri için bu sürelerin primlerini yatırma imkanı tanınmıştır. Bu ara dönem için primler bizzat gazetecinin başvurusu üzerine kendisi tarafından ödenmektedir. Yıpranma hakkından basın ve gazetecilik mesleğinde Basın Kartı Yönetmeliği’ne göre basın kartı sahibi olmak suretiyle fiilen çalışanlar faydalanabilmektedir. Ayrıca bu kart sahiplerinin de çalıştığı işyeri iş kolu kodunun basın yayın sektörüne uygun olması gerekmektedir. Basın kartı sahibi olmadan gazetecilik yapanlar ile gazete ve basın işletmesinde 4857 sayılı İş Kanununa göre çalışanlar bu haktan faydalanamazlar. Bu işletmelerde basın kartı olmayan idareciler, teknik elemanlar, destek personeli ve diğer görevlerde çalışan personeller yıpranma uygulamasına tabi değillerdir. Basın kartına sahip olsa dahi gazetecilik yapmayan veya basın yayınla ilgili bir işletmede çalışmayanlar da yıpranmadan faydalanamazlar. Günlük çalışma süresinin bir bölümünde yıpranma kapsamındaki işlerde çalışan sigortalılar çalıştıkları sürelerle orantılı olarak yararlandırılacaklardır. Yani yarım gün gazetecik yapan bir kişi diğer yarım gün aynı işletmede olsa bile başka bir işte çalışıyorsa sadece gazetecilik süreleri için yıpranma hakkından faydalanabilir.
Yıpranma ile ilgili 1 Ekim 2008 önemli bir tarihtir. Bu tarihten öncesi ile bu tarihten sonrasına kanunen uygulama farklıkları bulunmaktadır. 1 Ekim 2008 öncesi için herhangi bir süre şartı aranmaksızın yıpranmadan faydalanılmaktayken 2008 sonrası için yaş haddinden indirim yapılabilmesi için en az 3600 gün gazeteci olarak bildirimlerinin yapılması gerekir.
5510 sayılı yasanın yürürlük tarihi olan 1 Ekim 2008 öncesinde de sonrasında da gazetecilerin yıpranma uygulaması her 360 gün için 90 gün ilave şeklindedir. 2008 öncesindeki çalışmalarının 1/4’ü kadar çalışma gün sayılarına ilave edilmekte ve en fazla 5 yıla kadar emeklilik yaşlarından indirilebilmektedir.
Yani 2003-2008 arası 1800 gün gazetecilik yapmış birisi 450 gün prim gün sayısına eklenecek daha sonra bu süre yani 1 yıl 3 ay emeklilik yaşından düşülecektir. Gazeteciler için 8 Eylül 1999 ile 23 Mayıs 2002 arasındaki çalışmaları çok önemlidir. Çünkü bu süre arasındaki çalışmalarının 1/4’ü kadar süre ilk işe başlangıç tarihini geriye çekmektedir. Aynı zamanda yaş haddinden de düşülmektedir. Örneğin bu belirtilen tarihler arasında 2 yıl çalışması olan biri için 180 gün kadar ilk işe girişi geriye çekilerek emeklik şartları hesaplanacak ve tespit edilen yaş haddinden 6 ay daha düşülecektir. 2008 sonrasında ise ilave edilen her 90 günün yarısı yaş haddinden düşülebilmektedir. 2008’den sonra yıpranma nedeniyle ilave edilecek gün sayısı en fazla 1800 gündür. Bu sürenin de ancak yarısı olan 900 gün yani 2,5 yıl yaş haddinden indirilebilir. Durum bu sevgili SGK çalışanlarımız.