Zorunluymuş gibi gösterilen mantolama adı altında yapılan ısı yalıtımında kullanılan malzemeler sebebiyle, kanserojenle kaplanmış bir binada, yangın tehlikesiyle de karşı karşıya kalabilirsiniz
Antalya Kent Konseyi Sağlık Divanı 2’nci Başkanı Aile Hekimi Doktor Ozan Uzkut, konseyin geçtiğimiz haftaki toplantı sonucunun raporunu açıkladı. Antalya Kent Konseyi Sağlık Çalışma Grubu’nun 9 Kasım 2015 tarihli Mantolama Görüş ve Öneri Raporu’nda Türkiye’de son yıllarda inşaat sektöründe ısı yalıtımı adı altında binaların dış cephesinde yoğun şekilde straforla mantolama işlemi yaptırıldığı belirtilerek mantolama yönteminin insan sağlığına olan olumsuz etkileri anlatıldı. Mantolamanın toplumda yaratılan yaygın algının aksine kanunen zorunlu olmadığına da dikkat çekilen raporda; zorunlu olanın ısı yalıtımı olduğu, bunun yönteminin ve hangi malzemelerin kullanılarak yapılması gerektiğinin ise yasayla belirlenmiş olduğu belirtiliyor.
Yangın ve kanser riski
Raporda; binaların duvar, kolon, kiriş bölümlerinin XPS’nin hammaddesi olan polistren levhalar (strafor-EPS-halk deyimiyle köpük levha) kullanılarak yalıtılması için geliştirilen bir sistem olarak tanımlanan mantolama işleminde, kullanılan malzemelerin kanser yapıcı etkileri anlatılıyor. Köpük levhaların binaların duvarlarının nefes almasına engel olduğu öne sürülüyor. Ayrıca straforların sabitlenmesi için binaların duvarlarına dübellerle açılan delikler nedeniyle binaların dayanaksız hale geldiği vurgulanıyor. Mantolama işlerinde kullanılan ve yanıcı olan levhaların bu özelliğinden dolayı aynı zamanda Yangın Yönetmeliği’ne aykırı olduğuna da değiniliyor. Binalara giydirilen bu levhaların yangın çıkmasına ve yangının hızla binayı sarmasına neden olacağına dikkat çekiliyor. Ayrıca mantolama ile doğalgaz kullanımının yaygın olduğu yeni binalarda yangın riskinin daha da arttığı belirtiliyor.
Avrupa’da çamur saman kullanılıyor
AB ülkelerinde, özellikle de Almanya’da kanserojen maddeler içermesinden ötürü neredeyse tümüyle terk edilmiş bir yöntem olduğu vurgulanıyor. Doktor Ozan Uzkut ise Avrupa’da bunun yerine köylerdeki gibi samanla çamur karışımının tercih edildiğini anlatıyor. Raporda mantolamanın ülkemizde bu kadar yaygın hale gelmesinin son derece yanlış bir uygulama olduğu, kamuoyunu yanıltıcı bir biçimde ‘kanunen zorunlu’ denilerek bu yöntemi kullanmaya teşvik edenlerin ise bu işten kâr elde etmeyi hedefleyen uyanıklar olduğu belirtiliyor. Kanserojenle kaplanmış, hava almayan bir binada yangın ve kanser riskiyle yaşamanın tehlikelerine değinilen raporda; ısı yalıtımının bakanlığın yetkilendirdiği firmalara yaptırılmasının önemine dikkat çekiliyor.
Mantolama kanunen zorunlu mu?
Raporda ısı yalıtımının önce ‘izocam’ işleriyle başladığı, ‘Amerikan Siding’ ile görünür olduğu ama İzocam’ın ömrünün 5 yıl olması nedeniyle çeşitli arayışlara girildiği, bu arayışlar sonucunda AB ülkelerinin özellikle Almanya’nın terk ettiği mantolama malzemesi XPS ve buna benzer çeşitli malzemelerin Türkiye’yi sardığına işaret ediliyor. Hatta bu durum, “Avrupa coğrafyasının terk ettiği her şeyi biz alır olduk” ifadeleriyle eleştiriliyor. Mantolama Görüş ve Öneri Raporu’nda; ülkemizde 2017 yılına kadar kanunen yaptırılması zorunlu olan işlemin mantolama değil, bütün konut ve mülk sahiplerinin Enerji Kimlik Belgesi çıkartmaları olduğu özellikle vurgulanıyor. Nitekim Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın konuya ilişkin soruların yanıtlandığı sitesinde de; “Zorunlu olan husus mantolama yaptırmak değil 2 Mayıs 2017 tarihi itibarıyla mevcut-yeni tüm binaların enerji kimlik belgelerini almış olmalarıdır” denilerek konseyin raporu doğrulanıyor.
Mantolamanın zararları
Raporda Almanya’dan ucuz fiyata alınan makinelerle mantolama işlerinin yapıldığı belirtilirken bu işlerde kullanılan 3-
4-5 saatte bir havalandırılması gerekli
Raporda sıcaklığın ve yalıtımın şehirden şehre farklılık gösterdiği belirtilerek mantolama ile kaplanmış binaların yazın en serin yerlerde bile binanın hava almasını engellediği ve ek klima ihtiyacı yarattığı bunun da hem enerji kaybına sebep olduğu hem de ek maliyet yarattığı belirtiliyor. Ayrıca mantolama nedeniyle neredeyse her 4-5 saatte bir havalandırılması gereken bir binada sağlıklı bir ısı yalıtımı yapıldığından söz edilemeyeceği vurgulanıyor. Raporda mantolama için kullanılan levhaların duvarlara monte edilmesi için
Mantolama mahkemelik
Konseyin raporunda, mantolama işinin metrekaresinin150- 200 lira arası değişen fiyatlara mal olduğu, üstelik bu maliyetin karşılığında vaat edilen enerji tasarrufu gerçekleşmediği gibi sağlık ve güvenlik konularında da olumsuzluklar olduğu vurgulanıyor. Hava almayan ve sürekli havalandırılmak zorunda olan bir evde ısı yalıtımından söz etmenin mümkün olmayacağının belirtildiği raporda kanserojenle kaplanmış bir binada yangın tehlikesiyle yaşamanın ne kadar anlamlı olacağı da sorgulanıyor. Raporda İstanbul başta olmak üzere birçok yerde mantolama işlemi yapılan duvarlardaki malzemelerin çatladığı, ayrıldığı ve sarktığı belirtilerek yalıtım özelliğinin kaybolduğuna vurgu yapılıyor. 30-50 yıl garantili denilen bu sistemin sağlıksız olduğu, insan sağlığını tehdit ettiği ve ekonomik olmadığının görüldüğü, son yıllarda yaşanan olumsuzluklar karşısında mülk sahiplerinin sıklıkla mahkemelere gittiği belirtiliyor. Bu alanda sadece Ankara’da açılmış 500’ün üstünde dava olduğu belirtiliyor.
Rapordaki öneriler
Konsey raporunun sonuç bölümünde; “Tüm bu olumsuzluklar göz önüne alındığında, insanların bilinçlendirilmesi, denetimin sağlanması, Mimar, Makine Mühendisleri ve İnşaat Mühendisleri Odası’nın desteği, belediyelerin gerekli çalışmaları yapması için konuyu acilen gündemlerine almaları gerekmektedir. İlgili kurum ve kuruluşlar tarafından eğitim programları yapılmalı, yaptırımı olan denetimler bir an önce uygulamaya sokulmalıdır. Avrupa ülkesi Almanya’da bugün mantolamalar söktürülmektedir. 2017 yılına kadar Enerji durum kimliği çıkarılmalıdır. İzolasyon ve ısı yalıtımı için her bölgenin ve şehrin gereksinimleri farklı olduğundan gerekli denetimlerle ve doğal yöntemlerle (izolasyon tuğlası kullanılması gibi) bu sorun çözülebilir. Kanserli maddelerin kullanılmasının önüne geçmek için başta Sağlık Bakanlığı, Belediyeler, İçişleri Bakanlığı ve ilgili meslek odaları acilen önlem almalıdır. Mantolama işine izin verilmemelidir. Mantolama da zorunluluk algılaması kaldırılmalıdır. Mantolama levhalarının Türkiye’de üretimini, kullanımı ve yaygınlaştırılması engellenmelidir” deniliyor.
Bakanlık ne diyor?
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın internet sitesinde, tıpkı konsey raporunda olduğu gibi, mantolamayla ilgili yanlış algıya bu işi yapan kesimlerin toplumda oluşturmaya çalıştıkları kanı ve bilgi eksikliğinin sebep olduğu belirtiliyor. Bakanlığın internet sitesinde; “Enerji verimliliği yönetmelikleri ile ilgili sık sorulan sorular” başlığı altında “Binama mantolama yaptırmak zorunda mıyım?” sorusuna verilen yanıtta, “Halk arasında mantolama tabir edilen uygulama yönetmeliklerimizde adı geçen bir uygulama olmadığı gibi kamuoyunda sanki enerji performansının bizatihi kendisiymiş gibi bir algılama vardır. Bu yanlış algıya sebep bu işi yapan kesimlerin toplumda oluşturmaya çalıştığı kanı ve bilgi eksikliğidir. Binasında enerji performansını iyileştirme yönünde bir faaliyette bulunmak isteyenlerin tercihan yetkilendirilmesi Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü’nce yapılan Enerji Verimliliği Danışmanlık şirketlerinden birisiyle irtibata geçmesi, enerji performansı ile ilgili faaliyetlerin konusunda uzman ve lisans sahibi kişiler marifetiyle yaptırılmaması durumunda enerji performansı ile ilgili olarak hedeflenen ve tatmin edebilecek sonuçlara ulaşılamayabileceği ihtimali göz ardı edilmemelidir. Zorunlu olan husus mantolama yaptırmak değil 02.05.2017 tarihi itibarıyla mevcut-yeni tüm binaların enerji kimlik belgelerini almış olmalarıdır” deniyor. Sitede “Birçok bina yönetimi hiçbir prosedürü uygulamadan piyasada bu işi yapan taşeronlar marifetiyle binalarına mantolama yaptırıyor. Bu işlemler için proje hazırlatmadıklarını duyuyoruz. Yalıtım malzemelerinin çoğu da yanıcı özellikli. Binamızdaki ısı yalıtımı işlemleri için uygulanması gereken yol nedir?” sorusuna ise “Yönetmeliğin 5inci maddesinin (Ek: RG-1/4/2010-27539) altıncı fıkrasında ‘Mevcut binaların, dış cephe duvarlarında ısı yalıtımı, ısıtma sisteminde kazan değişikliği, ferdi ve merkezi ısıtma sistemleri arasında dönüşüm yapılması, merkezi soğutma sistemi kurulması, kojenerasyon sistemi kurulması veya yenilenebilir enerji kaynaklarından elektrik üretilmesi ile ilgili konularda tadilat yapılması halinde, bu Yönetmelik hükümleri doğrultusunda uygulama projesi hazırlanır ve yapı kullanım izni veren ilgili idare tarafından onaylanır ve uygulanması sağlanır’ denmektedir. Bu tarz işlemler proje ve ilgili idarenin onayı dâhilinde yapılması gereken işlemlerdir. Bina yönetimlerinin uygulayacağı aykırı tutumlar hukuki açıdan kendilerini sıkıntıya düşürebilir” denmektedir.
Kanuni düzenleme
Mevcut binalar 5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu’nun geçici 6’ncı maddesinin ikinci fıkrası gereğince 02.05.2017 tarihine kadar, yeni binalar ise yönetmeliğin geçici 4’üncü maddesinin birinci fıkrası gereğince 1 Ocak 2011 tarihinden itibaren Enerji Kimlik Belgesi almak zorundadır. Mevcut binalar için Enerji Kimlik Belgesi düzenleme yetkisi yetkilendirilmesi Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı Yenilenebilir Enerji Genel Müdürlüğü tarafından yapılan Enerji Verimliliği Danışmanlık şirketlerinin sorumluluğundadır. Yeni binalar için bu belge Enerji Kimlik Belgesi Uzmanlarınca hazırlanmakta olup yapı kullanım izin belgesi aşamasında ilgili idarelerce istendiğinden yeni bina sahibi vatandaşların yapması gereken ekstra bir işlem bulunmamaktadır.
Şükrü AĞIRMAN
Isparta Eğirdir ilçesinde yöneticiyle haksena şirketi herkese mecbur diyerek 10 kişilik dairenin 9 nu kabul ettirdiler piyasa değeri üzerinde 70mily 7 mily düşüyor bir tek ben iyiraz ettim zararlarını bildiğim için icraya koyuyorum tspuya şetk koyarız diye şirket tehdit ediyor ne yapabilşririm nasıl yasal yol izletim lütfen mantolama soygununa dur diyinimzalayanlrda mecbur sanıyor.
Kanserejon strafordan uzak durun. Ülkemizde yerli üretim Nanoteknoloji izolasyon var. www.izotermal.com hafifdir. Delme gerektirmez. Aynı anda Isı, su, ses, yangın izolasyonunu sağlar. Binayla beraber yıllarca görevini yapar.