Turizm sektöründe kronikleşen kış işsizliği ve beraberindeki nitelikli iş gücü kaybı, sektörün sürdürülebilirliğini tehdit ederken, Turizm Çalışanları Derneği Başkanı Mustafa Yahyaoğlu kış ayları için kritik bir çağrıda bulundu. Yahyaoğlu, turizm emekçisinin korunmasının hem ülke ekonomisi hem de turizmin sürdürülebilirliği açısından zorunluluk olduğuna dikkat çekerek, “Betona yapılan yatırımdan çok turizm işçisine yatırım yapılmalıdır” dedi. Yahyaoğlu’nun önerilerinin başında, her sezon binlerce çalışanı mağdur eden ‘askıya alınma’ yönteminin derhal terk edilmesi geliyor. Bu uygulamanın işçiyi hem gelirden hem de sosyal güvenceden mahrum bıraktığını belirten Yahyaoğlu, bunun yerine sözleşme bitiminde iş akdinin feshedilmesi gerektiğini söyledi. Bu uygulama, gerekli şartları sağlayan işçilerin kış aylarında işsizlik sigortasından yararlanmasını sağlayarak emekçiye nefes aldıracak.
Eğitim programı çağrısı
Turizm Çalışanları Derneği Başkanı Yahyaoğlu’nun dikkat çektiği diğer önemli çözüm ise, kış dönemi işbaşı eğitim programlarının yaygınlaştırılması oldu. Kasım-Mart ayları arasında uygulanacak bu programlar sayesinde işçiler eğitim alırken işsizlik sigortasından maaş almaya devam edebilecek. Bu modelin, bazı otellerin yüksek maliyetler nedeniyle ‘kapatmak’ yerine kışın da eğitim ve düşük tempolu hizmetle açık kalmasını sağlayacağını, dolayısıyla sektörün her yıl yeniden personel arama zahmetinden kurtularak eğitilmiş ve devamlı kadrolar oluşturabileceğini ifade etti. Ayrıca, sezon dışı faaliyet gösteren tesislerin ayakta kalabilmesi için SGK primlerinin kış aylarında devlet tarafından sübvanse edilmesi gerektiğini de sözlerine ekledi.
Nitelikli iş gücü göçü
Son yıllarda özellikle kalifiye ve eğitimli turizm çalışanlarının sektörü bırakması veya yurtdışına gitmesinin ciddi bir krize yol açtığını belirten Yahyaoğlu, “Sadece kış işsizliği çözülebilse bile sektörde büyük bir iyileşme sağlanır” dedi. Açıklamasında, turizmde en büyük sorunlardan birinin, ücret ve haklarını alamayan işçilerin adalete erişimindeki engeller olduğuna işaret eden Yahyaoğlu, mevcut sistemin işvereni avantajlı konuma getirdiğini savundu. Yahyaoğlu, “Mevcut durumda bir işçinin alacağı için dava açabilmesi için önce arabulucuya başvurması, en az 1000 TL mahkeme masrafı yatırması ve avukat ücretini karşılaması gerekiyor. Zaten mağdur olan işçi bu süreçleri karşılayamadığı için hakkından vazgeçiyor, patron ise ödemediği ücreti kâr olarak cebine koyuyor. Bu kabul edilemez. Adalete erişimin önündeki engeller kaldırılmalıdır” ifadelerini kullandı.
Sistem ve kalite değişimi şart
Yahyaoğlu, sektörel kalitenin düşmesine neden olduğunu belirttiği denetimsiz ‘her şey dahil’ sisteminin yerine ‘oda-kahvaltı’ modeline dönüş çağrısı yaptı. Bunun yanı sıra, 1990’lı yıllarda uygulanan maaş artı yüzde 10- yüzde 15 prim sisteminin geri getirilmesi gerektiğini vurguladı. Bu sistemde, ekstra satışlardan elde edilen gelirin hem işletmeyi hem de çalışanı motive ettiğini, böylece personel daha çok kazanırken hizmet kalitesinin de düşmeyeceğini ifade etti. Son olarak, sektörde sendikalaşmanın yok denecek kadar az olduğuna dikkat çekerek, “Sendikasız ortamda motivasyon olmaz, aidiyet olmaz, sürdürülebilir kalite olmaz” diyerek iş yeri demokrasisinin kurulmasının zorunlu olduğunu belirtti.
Kadın emeği ve stajyerler
Turizmde kadın emeğinin yoğun kullanıldığını hatırlatan Yahyaoğlu, yüzlerce nitelikli kadın çalışanın sektörü bırakmasının önüne geçmek için bakanlık-yerel yönetim-işveren iş birliğiyle kreş ve etüt evlerinin yaygınlaştırılmasını istedi. Stajyer öğrencilerin mobbing, kötü muamele ve yoğun iş yükü gibi sorunlarla karşılaştığını da ekleyerek, “Çocuklarımız stajda yaşadıkları kötü deneyim yüzünden turizmde çalışmak istemez hale geliyor. Devletin ve ailelerin yıllarca eğitim için harcadığı emek boşa gitmesin” diyerek okulların öğrencileri daha sıkı takip etmesi gerektiğini dile getirdi. Açıklamasının sonunda turizmin Türkiye için stratejik bir sektör olduğunu vurgulayan Yahyaoğlu, ‘turizmde istikbal işçidedir’ diyerek şu değerlendirmede bulundu: “100 milyon turist ve 120 milyar dolar gelir hedefi gerçekleştirilecekse, 5–7 milyon turizm işçisine ihtiyaç duyulacak. Bu ihtiyaç, dünyanın yoksul bölgelerinden ucuz işçi ithal ederek değil, kendi gençlerimizi doğru politika ve eğitimle sektöre kazandırarak karşılanmalıdır. Yetişmiş turizm işçisini kaybetmek ülkemizin geleceğini kaybetmektir.”