Türkiye ekonomisinin en dinamik alanlarından biri olan hizmet ve ticaret sektörü, enerji tüketimi açısından da ülke genelinde dikkat çekici bir büyüklüğe ulaştı. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan “Hizmet- Ticaret Sektörü Nihai Enerji Tüketim İstatistikleri, 2024” bülteni, sektörün enerji kullanımında çeşitliliğin arttığını, elektrik ve doğal gazın ağırlığının ise her geçen yıl daha da belirginleştiğini ortaya koydu.
TÜİK’in ikinci kez yayımladığı bu kapsamlı çalışma, örnekleme yöntemiyle seçilen 13 bin 455 girişimi kapsıyor. Araştırma, bilgisayar destekli web görüşmeleriyle yürütülerek sektörün 2024 yılına ilişkin nihai enerji tüketimi verilerini derledi. Ayrıca kurumun revizyon politikası doğrultusunda, 2023 yılına ait enerji tüketim rakamları da güncellendi.
Toplam Tüketim 501 Bin 104 Terajul
Araştırma sonuçlarına göre, hizmet- ticaret sektörünün toplam nihai enerji tüketimi 2024 yılında 501 bin 104 terajul (TJ) olarak gerçekleşti. Bu rakam, Türkiye’nin hizmet ağırlıklı ekonomik yapısının enerjiye olan bağımlılığını da gözler önüne seriyor.
Alt sektörler bazında değerlendirildiğinde, enerji tüketiminde en yüksek payı %28,9 ile “toptan ve perakende ticaret; motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin onarımı” sektörü aldı. Bu alan, ülke genelinde yaygın mağaza ağları, lojistik faaliyetler ve artan dijital hizmet altyapısı nedeniyle yüksek elektrik ve doğal gaz kullanımıyla öne çıktı.
Sektör sıralamasında %22’lik payla “kamu yönetimi ve savunma; zorunlu sosyal güvenlik” faaliyetleri ikinci sırada yer aldı. Kamu binalarının, savunma kurumlarının ve sosyal hizmet altyapılarının enerji tüketimindeki ağırlığı, bu payın yüksekliğini açıklıyor. Üçüncü sırada ise %15 ile “konaklama ve yiyecek hizmeti faaliyetleri” bulunuyor. Turizm ve hizmet sektörünün canlanması, bu alandaki enerji talebini doğrudan artıran en önemli etkenlerden biri oldu.
Elektrik ve Doğal Gaz Enerji Tüketiminde Belirleyici
Enerji kaynakları bazında incelendiğinde, elektrik açık ara en çok tüketilen enerji türü oldu. Toplam 286 bin 867 terajul ile toplam enerji tüketiminin %57,2’sini oluşturan elektrik, hizmet sektörünün dijitalleşen yapısına ve teknolojik altyapısına işaret ediyor.
Elektriği %33,8 ile doğal gaz ve %4,7 ile petrol ürünleri izledi. Özellikle doğal gaz, ısıtma ve iklimlendirme sistemlerinde yaygın kullanımı sayesinde şehir merkezlerindeki işletmelerde başat bir rol oynuyor.
Enerji tüketiminde başı çeken toptan ve perakende ticaret sektöründe ise elektrik tüketiminin oranı daha da yüksek: %75,7. Bu oran, aydınlatmadan soğutma sistemlerine, depolama alanlarından dijital kasalara kadar geniş bir enerji gereksinimini temsil ediyor. Aynı sektörde doğal gazın payı %14,8, petrol ürünlerinin payı ise %4,8 düzeyinde. Bu tablo, hizmet ve ticaret sektöründe elektrifikasyonun hızla arttığını, fosil yakıt kullanımının ise göreceli olarak gerilediğini gösteriyor.
Veri Merkezlerinin Artan Enerji Talebi
Raporun dikkat çeken bir diğer bulgusu da veri merkezlerinin enerji tüketimi oldu. Dijitalleşme sürecinin hız kazandığı günümüzde, veri depolama ve bulut bilişim altyapılarının enerji gereksinimi giderek büyüyor. TÜİK verilerine göre, 2024 yılında veri merkezlerinin elektrik tüketimi 645 GWh (gigawatt-saat) olarak kaydedildi.
Bu miktar, bilgi ekonomisinin görünmeyen ama enerji yoğun yüzünü temsil ediyor. Türkiye’nin dijital dönüşüm stratejisi çerçevesinde artan veri trafiği, yapay zekâ sistemleri ve bulut hizmetleri, bu tüketimin önümüzdeki yıllarda daha da artacağına işaret ediyor. Uzmanlara göre, veri merkezlerinin enerji verimliliğini artırmak için yeşil enerji yatırımlarının ve karbon ayak izi azaltım programlarının hızla devreye alınması gerekiyor.
Kamu ve Özel Sektörde Dönüşüm İhtiyacı
Hizmet ve ticaret sektörünün enerji kullanımında öne çıkan bu tablo, yalnızca ekonomik faaliyetlerin yoğunluğunu değil, aynı zamanda enerji verimliliği politikalarının önemini de hatırlatıyor. Özellikle elektrik tüketiminin bu kadar yüksek bir paya sahip olması, enerji yönetiminde dijital çözümlerin, akıllı bina sistemlerinin ve yenilenebilir kaynak entegrasyonunun daha yaygın hale gelmesini zorunlu kılıyor.
Kamu binalarının ve özel işletmelerin enerji performans ölçümleriyle izlenmesi, düşük karbonlu hizmet ekonomisine geçişte önemli bir araç olarak değerlendiriliyor. Ayrıca, enerji tasarruf bilincinin küçük işletmelerden zincir mağazalara kadar yaygınlaştırılması, sektörün genel karbon yoğunluğunu azaltacak en temel adımlardan biri olarak öne çıkıyor.
Sonuç: Hizmet Ekonomisinde Enerji Bilinci Yeni Bir Eşik Aşıyor
2024 verileri, Türkiye’nin hizmet ve ticaret sektöründe enerji tüketiminin artık yalnızca ekonomik bir veri değil, aynı zamanda çevresel sürdürülebilirlik açısından stratejik bir gösterge haline geldiğini kanıtlıyor. 501 bin terajullük enerji tüketimi, dijitalleşen ve büyüyen hizmet ekonomisinin güçlü ama enerji-yoğun karakterini yansıtıyor.
Bundan sonraki süreçte, enerji verimliliğini artırmaya, yenilenebilir kaynakları yaygınlaştırmaya ve veri merkezlerinden otellere kadar tüm hizmet altyapısında “yeşil dönüşüm” yaklaşımını kurumsallaştırmaya yönelik politikalar, sektörün geleceğini belirleyecek en önemli etkenler arasında yer alacak.