Zirai don, hava sıcaklığının bitkilerin dayanabileceği seviyenin altına düşmesiyle meydana geliyor. Bu durum, özellikle genç sürgünler, çiçek tomurcukları ve yapraklar üzerinde ciddi zararlara yol açabiliyor. Bitki hücrelerinde bulunan suyun donarak buz kristallerine dönüşmesi, hücre zarlarının parçalanmasına ve dokuların ölmesine neden oluyor. Zirai don, bitkilerde fiziksel ve fizyolojik hasarlara yol açarak ürün verimini ve kalitesini düşürüyor. Meyve ağaçlarında çiçeklerin donması, o yılın ürününü tamamen kaybettirebilir. Genç bitkilerde yaprak ve sürgünler kuruyabilir, gelişim geriliği yaşanabilir. Ağaç gövdelerinde ve dallarda kabuk çatlamaları meydana gelebilir. Uzun vadede bitkinin direnci düşer, verim ve kalite azalır. Bu etkiler yalnızca ürün kaybına değil, aynı zamanda üreticinin ekonomik olarak da zor duruma düşmesine neden oluyor.
Korunma yöntemleri
Don çukurları olarak bilinen düşük araziler yerine, hava akımının rahat olduğu bölgeler tercih edilmeli. Geç çiçek açan, dona dayanıklı çeşitler kullanılmalı. Toprağın nemli tutulması, ısı kaybını azaltır. Potasyum içeren gübreler bitki direncini artırırken, fazla azotlu gübrelerden kaçınılmalı. Duman tabakası oluşturarak ısı kaybını azaltır. Don anında suyun donarken açığa çıkardığı ısı, bitkiyi korur. Sıcak hava tabakasını aşağıya indirerek don riskini azaltır. Küçük bitkiler, fide ve sebzeler için etkili bir koruma yöntemidir. Meteorolojik veriler düzenli takip edilmeli; sensörlü don uyarı sistemleri kullanılmalı. Don sonrası bitkilerin daha hızlı toparlanması için amino asit ve yaprak gübresi uygulamaları yapılabilir.
