Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı Temmuz ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) verilerini değerlendirdi. Çandır, Temmuz ayında tarımsal girdi fiyatlarında yaşanan artışların üretici üzerinde ciddi baskılar oluşturduğunu belirtti. Özellikle enerji maliyetlerindeki yükselişin, ilerleyen dönemlerde tarımsal üretim üzerindeki olumsuz etkilerini artırabileceğine dikkat çekti.
Temmuz ayı tarım-GFE artışı
TÜİK'in Temmuz ayı için açıkladığı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) verilerine göre endeks, aylık yüzde 3.42, yıllık yüzde 41.60 oranında arttı. Ali Çandır, bu artışların Tarım-GFE'nin ölçülmeye başladığı 2015 yılından bu yana Temmuz ayları ortalamasının çok üzerinde olduğunu vurguladı. Özellikle aylık artışın son 9 yılın Temmuz ayları ortalamasına göre yüzde 70 daha yüksek olduğuna işaret eden Çandır, yıllık artışın ise yüzde 25 üzerinde olduğunu belirtti. Bu artışlar, tarım sektörü için maliyetlerin hızla yükseldiğini ve üreticiye olan etkilerinin giderek daha belirgin hale geldiğini gösteriyor.
Enerji maliyetlerinde yüksek artış
Temmuz ayında Tarım-GFE alt kalemlerine bakıldığında, en dikkat çeken kalemlerden birinin enerji maliyetlerindeki artış olduğu görülüyor. Ali Çandır, enerjideki aylık yüzde 12.37'lik artışın tarımda kullanılan diğer girdilere de olumsuz yansıdığını belirtti. Enerji maliyetlerindeki bu ciddi artışın ilerleyen dönemde tarımsal faaliyetleri daha da zorlaştırabileceğini dile getiren Çandır, "Yıllık bazda enerji maliyetleri yüzde 51.21 oranında artarken, bu durum üreticinin karşı karşıya kaldığı en büyük maliyet baskılarından biri haline geldi" dedi. Ayrıca, gübre fiyatlarının aylık yüzde 3.11, tohumda yüzde 1.29, veteriner hizmetlerinde ise yüzde 0.93 arttığını belirten Çandır, tarımsal girdi maliyetlerinin birçok kalemde hızlı bir artış gösterdiğini vurguladı.
Tarımsal girdi fiyatlarındaki genel yükseliş
Tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarında Temmuz ayında aylık yüzde 3.61, yıllık ise yüzde 39.82 artış kaydedildi. Ali Çandır, bu rakamların Temmuz ayları itibariyle son yılların en yüksek değerleri olduğunu belirtti. Özellikle veteriner hizmetlerinde yıllık yüzde 81.82, tohumda yüzde 59.53, enerjide yüzde 51.21 oranında artışlar dikkat çekerken, diğer kalemlerde de yüzde 4.85'lik bir yükseliş kaydedildi. Bu artışlar, tarımsal üretimde kullanılan girdilerin maliyetlerinde önemli bir yükseliş olduğunu ve üretici üzerindeki maliyet baskısının giderek arttığını gösteriyor.
'Üretici maliyetlerinin gelirleri aştığı görülüyor'
Tarımsal üretici fiyat endeksi (Tarım-ÜFE) ise Temmuz ayında aylık yüzde 1.74 azaldı ancak yıllık bazda yüzde 41.07 oranında arttı. Ali Çandır, bu durumun üreticilerin maliyetlerini karşılayacak gelir elde edemediğini açıkça gösterdiğini belirtti. Özellikle son bir yıllık dönemde üretici fiyatlarının artış hızının, girdi maliyetlerindeki artış hızının gerisinde kaldığını dile getiren Çandır, üreticilerin Temmuz ayında hem aylık hem de yıllık bazda maliyetlerinin altında gelir elde ettiğini ifade etti. Bu durum, üreticilerin birikmiş zararlarının artmasına neden oldu ve önümüzdeki aylarda tarımsal faaliyette bulunma gücünün ciddi şekilde azalabileceğine işaret ediyor.
Yurtiçi ve yurtdışı üretici enflasyonu
Çandır, yurtiçi ve yurtdışı üretici enflasyonunun tarım sektörü üzerindeki dolaylı etkilerine de değindi. Yurtiçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) Temmuz ayında aylık yüzde 1.94, yıllık yüzde 41.37 oranında artarken, yurtdışı üretici fiyat endeksi (YD-ÜFE) ise aylık yüzde 1.70 ve yıllık yüzde 27.41 oranında artış gösterdi. Bu verilerin, tarım sektöründeki üreticiler için maliyet artışlarını daha da artırabileceğini belirten Çandır, bu iki enflasyonun tarımsal girdi fiyatlarına olan etkilerini yakından takip ettiklerini söyledi.
Tüketici ve gıda enflasyonu
Ali Çandır, Temmuz ayında TÜFE'nin aylık yüzde 3.23, yıllık yüzde 61.78 oranında arttığını belirtti. Gıda enflasyonu ise aylık yüzde 1.83, yıllık yüzde 58.91 olarak açıklanmıştı. Çandır, bu rakamların tüketici tarafındaki enflasyonun üretici enflasyonunun üzerinde olduğunu gösterdiğini söyledi. İşlenmemiş gıda enflasyonu Temmuz ayında aylık yüzde 1.07, yıllık yüzde 57.35 oranında artış gösterirken, yaş meyve ve sebze enflasyonu aylık yüzde 3.14, yıllık ise yüzde 56.59 oranında arttı. Çandır, bu artışların tarımsal üretimdeki maliyet baskısının tüketici fiyatlarına da hızla yansıdığını ifade etti ve tüketici tarafındaki bu yüksek enflasyonun, tarım sektöründe üretici üzerindeki maliyet baskısını daha da artırabileceğini sözlerine ekledi.
ATB/Bülten
