Resmi Gazete'de yayımlanan düzenleme ile engelliler için satışa sunulan araçlardaki ÖTV muafiyetine yeni kısıtlamalar getirildi. Bu sınıfa dahil olan otomobillerin satış süresi 5 yıldan 10 yıla çıkarılırken, artık araçlarda yüzde 40 yerlilik şartı aranacak. Düzenleme sonrası Türkiye'de yalnızca 12 otomobil modeli ÖTV muafiyeti kapsamına dahil edilecek. Engelliler için satışa sunulan ÖTV muafiyetli araçlara yönelik TBMM'de kabul edilen düzenleme, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın imzası ile Resmi Gazete'de yayımlandı. Altınokta Körler Derneği Antalya Şubesi, engellilere yönelik Resmi Gazete’de yayımlanan düzenlemeye tepkisini basın bildirisiyle dile getirdi. Altınokta Körler Derneği Antalya Şube Başkanı Ahmet Oktay, burada aile bireylerin gelirini değil, engellinin gelir düzeyinin araştırılması gerektiğini düşündüklerini ifade ederek şöyle konuştu: “Çünkü bazı aileler engelli maaşlarıyla yetinmeye çalışıyor. Engellisinin ihtiyacını karşılayamıyor. Bunun için engelli bireyin gelirini baz alırlarsa hiç olmazsa engelli bireylere faydası dokunur. Önemli medikal cihazların da devlet tarafından engelli bireye kullandırılıp kullandırılmadığının kontrol edilmesi gerekir.” Türkiye Sakatlar Derneği Antalya Şubesi, Aktif Engelliler Spor Kulübü, Engelsiz Yaşam Gençlik Sanat Derneği, Engelsiz Yaşam Spor Kulübü, 07 Engel Tanımayanlar Spor Kulübü, Erişilebilirlikte Yenilikçi Çözümler Derneği, Antalya Down Sendromlular Derneği, Öncü Özel Sporcular Kulübü, Antalya İşitme Engelliler Derneği de Başkan Oktay’ın görüşünü destekleyerek tepki gösterdi.
‘Hırsızlar serbest, ev sahibi cezalı’
Resmi Gazete’de jet hızıyla yayımlanan ÖTV yasasının engellilerin yaşam hakkını, özgürlüğünü ve temel insan haklarını hiçe sayan bir düzenleme olarak ortaya çıktığını ileri süren Oktay sözlerini şöyle sürdürdü: “25 Aralık 2024 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilen ve Cumhurbaşkanlığı kararıyla onaylanan ÖTV Kanunundaki değişiklikler; yenileme süresini 5 yıldan 10 yıla çıkararak engelli bireyleri eski teknolojiye mahkum etmekte. Gelişen güvenlik donanımlarına sahip araçlara erişimlerini engellemekte. Yerli üretim araçlarla sınırlayarak, tekerlekli sandalye veya valiz gibi temel ihtiyaçları taşıyamayan yetersiz araçlarla yaşamaya zorlamaktadır. ‘Bagajına tekerlekli sandalye sığmayan otomobillere çeki demiri mi takacağız?’ diye soruyoruz. Bu düzenleme açıkça şu anlama gelmektedir. Hırsızlara göz yumuluyor, ev sahibi engelli birey cezalandırılıyor.”
‘Ayrımcılığı derinleştiriyor’
“Bu düzenleme, engellilere yönelik birçok haksız kararın devamı niteliğindedir. Evde Bakım Yönetmeliği gelir kriteri, bakıma muhtaç bireyleri ve ailelerini ‘ne haliniz varsa görün’ diyerek yalnız bırakmaktadır. 2008 öncesi işe giren engelliler için emeklilik şartlarının zorlaştırılması, zaten güç olan yaşam koşullarını daha da ağırlaştırmaktadır. Sağlık Uygulama Tebliği’ndeki eksiklikler, protez ortez gibi ithal ürünlerden KDV alınması, medikal malzeme ihtiyaçlarını karşılayamayan engelli bireyleri ciddi mağduriyetlere sürüklemektedir. Bu yasa, engelli bireylerin toplumda eşit katılım hakkını ortadan kaldırmaktadır. 3 yıl garanti süresi olan araçların 10 yıl boyunca satılamayacak olması, engellileri hurda araçlarla yaşamaya zorlamaktadır. Bizler, engelli bireylerin yalnızca tüketen değil, üreten bireyler haline gelmesi için çalışılması gerektiğini savunuyoruz. Ancak alınan bu ve benzeri kararlar, engellileri toplumsal yaşamdan dışlamakta ve ayrımcılığı derinleştirmektedir.”
‘Yok sayıldığımızın acı kanıtı’
“Son dönemde yapılan mevzuat değişiklikleri engellilerin sistematik olarak yok sayıldığının acı bir kanıtıdır. Yeni yönetmelik, gelir kriteri bahanesiyle binlerce bakıma muhtaç bireyi kaderine terk ediyor. Yeni engelli emeklilik düzenlemesi, engellilerin hayatını daha da zorlaştırıyor, mağduriyeti katlıyor. Yeni KDV Kanunu değişikliğiyle ithal protezler erişilmez hale geliyor, engelliler temel ihtiyaçlardan mahrum kalıyor. Yeni yönetmelikle ehliyetleri iptal edilen engelliler, işe gidemiyor, hayattan kopuyor. Yeni yönetmelik değişikliği, hafif zihinsel engellileri hayat boyu eğitimde yok sayarak eşitliği yok ediyor. Yönetmelik değişikliği, evde bakım ve sosyal destekten binlerce ihtiyaç sahibini dışlıyor. SGK’nın fiyat güncellemesi yapmaması, engellileri hasta altı bezi gibi temel ihtiyaçlardan bile mahrum bırakıyor.”
‘Hiçbir görüşümüz dikkate alınmıyor’
“Ulusal düzeyde engellilere yönelik politikaların, programların ve eylemlerin tasarım süreçlerinde, engelli STK’ların katılımı hayati bir ihtiyaçken, hiçbir görüşümüz dikkate alınmamaktadır. Bu durumu şiddetle kınıyoruz. Görmezden gelinmeyecek kadar kalabalığız ve bu adaletsizliklere karşı her platformda mücadelemizi sürdüreceğiz. Kanun değişikliğinin gerekçesi olarak ÖTV muafiyetindeki suistimaller gösterilmiştir. Ancak bu suistimallerin bedeli, otomobili bizzat kullanan ortopedik engelliler ile görme, işitme ve zihinsel engelli bireylere ödetilmektedir. Engelli bireylerin ulaşım hakkını, gelişen teknolojilere erişimlerini ve yaşam kalitelerini geri kazandıracak düzenlemeler yapılmasını talep ediyoruz. Bizler, bu haksızlıklara karşı mücadelemizi kararlılıkla sürdüreceğiz.”
ÖTV’siz 12 otomobil
Türkiye'de yalnızca 12 otomobil modeli ÖTV olmadan satılabilecek. Böylelikle artık ÖTV muafiyeti, limit düzenlemesinin yanı sıra 'yerlilik oranı' nedeniyle de birçok modeli içermeyecek. Çok sayıda parçasının üretimi Türkiye'de yapılan otomobiller için ÖTV'siz satış imkanı tanınırken, bu araçların markaları ve modelleri merak konusu oldu. İşte Türkiye'de satışa sunulabilecek ÖTV muafiyetli araçların listesi: Fiat Egea Sedan, Fiat Egea Cross, Fiat Egea Cross Wagon, Renault Clio, Renault Megane, Dacia Duster, Hyundai i10, Hyundai i20, Hyundai Bayon, Toyota Corolla, Hyundai C-HR, Togg T10X. ÖTV muafiyeti, kapsamı gereği tüm engelliler için aynı şekilde uygulanmayacak. Engel oranı yüzde 40 ila 89 arasında kalanlar için yüzde 26,3 oranında ÖTV indirimi ve yüzde 15, 24 KDV indirimi yapılacak. Yüzde 90 ve üzeri engel oranına sahip olanlar ise bu ödemelerden tamamen muaf tutulacak.
