‘Kazakistan’da Siyasi ve Ekonomik Reformlar: Modernleşme ve Uluslararası İşbirliğine Giden Yol’ isimli makalede Kazakistan Cumhurbaşkanı Kasım Jomart Tokayev’in 2019 yılında Kazakistan Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı olarak seçilmesinden bu yana, ülkenin siyasi sistemini modernize etmeyi, ekonomiyi güçlendirmeyi ve sosyal refahı arttırmayı amaçlayan kapsamlı bir reform sürecine girdiği bildirildi. Demokratik kurumların güçlendirilmesi, vatandaşların yaşam standartlarını iyileştirmek ve Kazakistan’ın uluslararası konumunu sağlamlaştırmak ve benzeri reformların hedefler arasında yer aldığı ve bu reformların sonucunda da Kazakistan devlet yönetiminde gelenek ve yeniliğin başarılı bir şekilde birleştirilerek Orta Asya ülkeleri arasında bir rol model haline geldiği belirtildi.
‘Toplumsal eşitlik de var’
Makalede Cumhurbaşkanı Tokayev’in reformları arasında neler olduğu ve neyi hedeflediği konusunda şunlar ifade edildi: “Reformun kilit alanlarından biri, demokratik kurumları güçlendiren ve vatandaşların yönetime katılımını artıran, siyasi sistemin modernleştirilmesi olmuştur. Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev, siyasi ortamı liberalleştirmeyi ve sivil hak ve özgürlükleri genişletmeyi amaçlayan bir dizi reform başlatmıştır. Bu reformlar arasındaki yeni siyasi örgütlerin kurulmasına olanak tanıyan ve ülkenin siyasi hayatına katılımı artıran siyasi partilerin kayıt prosedürünün basitleştirilmesi de yer almaktadır. Özellikle, siyasi partiler için kayıt barajının 20.000’den 5.000 kişiye indirilmesi, parti kayıt sürecini büyük ölçüde kolaylaştırmış ve toplumun farklı kesimlerinin çıkarlarını temsil eden yeni siyasi güçlerin ortaya çıkmasını desteklemiştir. Ayrıca siyasi partilerin Meclis’e girme barajının yüzde 7’den yüzde 5’e düşürülmesi, partilerin parlamento faaliyetlerine daha fazla erişimini sağlamış ve siyasi rekabeti güçlendirmiştir. Toplumsal cinsiyet eşitliği ve kapsayıcılık, siyasi reformların önemli odak noktalarından biri olmuştur. Parti listelerinde ve milletvekili dağılımında kadınlar, gençler ve engelliler için yüzde 30 kota getirilmesi, daha kapsayıcı bir topluma doğru atılmış önemli bir adımdır. Bu tedbirler, sadece bu grupların hükümetteki temsilini iyileştirmekle kalmamış, aynı zamanda ülkenin siyasi yaşamındaki rollerinin güçlendirilmesine de katkıda bulunmuştur.”
‘Sivil toplumun rolü arttı’
“2022’de gerçekleştirilen anayasal reformlar, gücün adem-i merkezileştirilmesi yönünde önemli bir adım olmuştur. Kazakistan, süper-başkanlık hükümet biçiminden, daha güçlü ve bağımsız bir parlamentoya sahip bir başkanlık cumhuriyetine geçmiştir. Bu değişiklikler, ülkenin yönetişim yapısını etkileyerek yerel makamlara daha fazla yetki vermiş ve karar alma yapısını etkileyerek yerel makamlara daha fazla yetki vermiş ve karar alma süreçlerinde daha fazla özerklik sağlamıştır. İl ve ilçe seviyesindeki şehirlerin belediye başkanlarının seçimle göreve gelmesi, yerel özdenetimi güçlendirmiş ve vatandaşların yerel yönetime doğrudan katılımını sağlamıştır. İki yıl içinde, 1.700 kırsal başkanı doğrudan seçmenler tarafından seçilerek Kazakistan’da demokratikleşme düzeyinin arttığını ve sivil toplumun rolünün güçlendiğini göstermiştir. Cumhurbaşkanı Kasım-Jomart Tokayev’in önemli girişimlerinden biri de kendi yetkilerini sınırlandırmaktı. 2022 yılında, cumhurbaşkanının yeniden seçilme hakkı olmaksızın yedi yıllık tek bir dönem için seçilmesini öngören anayasa değişiklikleri kabul edildi. Bu önlem, gücün tek bir kişinin elinde toplanmasını önlemeyi ve devlet başkanını topluma karşı daha hesap verebilir hale getirmeyi amaçlamaktadır.”
‘Kapsayıcı bir ekonomik model’
“Reformların bir parçası olarak yeniden kurulan Anayasa Mahkemesi, vatandaşların hak ve özgürlüklerinin korunmasında en önemli mekanizma haline gelmiştir. Kazak vatandaşlarının haklarını savunmak için doğrudan Anayasa Mahkemesi’ne başvurma hakkına sahip olmaları, hukukun üstünlüğünün güçlendirilmesi yönünde atılmış önemli bir adımdır. Anayasa Mahkemesi’nin kararları nihai güce sahiptir ve Cumhurbaşkanı dahi bu kararları değiştiremez. Bu durum, Ülkede daha adil ve bağımsız bir adalet sistemi için gerekli koşulları yaratmaktadır. 2023 yılında Anayasa Mahkemesi 39 normatif kanun kabul etmiş ve 750’den fazla vatandaşa danışmanlık hizmeti vermiştir; bu, hakların korunması için bu mekanizmanın kullanılmasına yönelik artan kamu ilgisini göstermektedir. Kazakistan’ın ekonomik dönüşümü, ekonomiyi çeşitlendirmeyi ve sürdürülebilir büyüme için gerekli koşulları yaratmayı amaçlamaktadır. Cumhurbaşkanı Tokayev, adalet, kapsayıcılık ve pragmatizme öncelik veren yeni bir ekonomik modele geçiş planlarını sunmuştur. Ülke ekonomisi güçlü bir büyüme göstermekte ve kişi başına düşen GSYH 2023 yılında önemli ölçüde artacaktır. İmalat sektörünün geliştirilmesi ve ithalata bağımlılığın azaltılması, ekonomik reformun kilit alanları haline gelmiştir. Kazakistan, küçük ve orta ölçekli işletmeleri aktif bir şekilde destekleyerek, gelişmeleri için daha elverişli bir ortam yaratmaktadır. Bürokratik engelleri ortadan kaldırmayı ve vergi mevzuatını basitleştirmeyi amaçlayan reformların uygulanması, ülkedeki iş ortamının iyileştirilmesine katkıda bulunmaktadır.”
‘Asya-Avrupa arasında kilit nokta’
“Kazakistan, çeşitli ülkeler ve uluslararası örgütlerle iş birliğini geliştirerek uluslararası arenadaki konumunu aktif bir şekilde güçlendirmektedir. Ülke, Asya ve Avrupa arasındaki transit trafikte kilit bir rol oynamakta, bu da küresel ekonomideki stratejik önemini vurgulamaktadır. Küresel tedarik zincirinde önemli bir unsur haline gelmekte olan Trans-Hazar Uluslararası Taşımacılık Güzergahı’nın geliştirilmesine özel önem verilmektedir. Kazakistan, küresel lojistikteki rolünü güçlendirmek için yük taşımacılığı hacmini artırmaya devam etmektedir. Ülke ayrıca BM ve AGİT ile iş birliği yaparak insan haklarını korumak ve hukukun üstünlüğünü güçlendirmek amacıyla uluslararası girişimlere aktif olarak katılmaktadır. Bu, Kazakistan’ın insan haklarının korunması alanındaki en iyi uluslararası uygulamaları hayata geçirmesine olanak sağlamakta ve ülkenin küresel hukuk camiasına entegrasyonuna katkıda bulunmaktadır. Stratejik konumu ve uluslararası siyasete aktif katılımıyla Türkiye için Kazakistan’daki başarılı reformlar, çeşitli alanlarda iş birliği ve deneyim alışverişi için yeni fırsatlar sunmaktadır. Kazakistan ve Türkiye, ekonomik, siyasi ve kültürel alanlarda ortaklıklar geliştirerek ikili ilişkilerini derinleştirmekten büyük fayda sağlayabilirler.”
