Türkiye, küresel denizcilik sektöründe son yıllarda yakaladığı ivmeyi sürdürüyor. Türk Armatörler Birliği’nin (TAB) yayımladığı rapora göre, 2024 yılında filosunu en hızlı büyüten ülke Türkiye oldu. Türk sahipli filonun tonajı yüzde 8,2 artarak dünya ortalamasını ikiye katlarken, gemi sayısı 2 bin 92’ye ulaştı. Rusya-Ukrayna savaşı sonrası Karadeniz’de değişen dengeler ve yabancı firmaların Türkiye’de şirket kurma eğilimi bu büyümeyi 2025’te de destekledi. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı verilerine göre, Türk sahipli filo Eylül 2025 itibarıyla yıllık bazda yüzde 2,2 büyüyerek 53,1 milyon DWT’ye çıktı ve dünya sıralamasında 10'unculuğa yükseldi. Ancak sektör temsilcileri, bu başarının uzun vadeye yayılabilmesi için yaşlanan koster filosunun acilen yenilenmesi gerektiğine dikkat çekiyor.
‘70 yıl sonra açılan kapı kapatılmamalı’
İMEAK Deniz Ticaret Odası'nın 29 Kasım’da Sapanca’da düzenlediği 7’nci Müşterek Meslek Komiteleri Toplantısı’nda konuşan İMEAK DTO Başkanı Tamer Kıran, Türk deniz ticaret filosundaki büyümenin sürdürülebilir olabilmesi için yeşil ve dijital dönüşüm yatırımlarının hızlandırılması gerektiğini söyledi. Kıran, Dünya Bankası’nın 70 yıl aradan sonra Türkiye için özel bir Denizcilik Sektörü Projesi başlattığını hatırlatarak şu çağrıyı yaptı: "Bu proje sektör için tarihi bir fırsat. Ancak süreçte bir duraksama yaşanıyor. Finansman kaynaklarının devreye alınması ve projenin hızlandırılması için Bakanlığımızın desteğini talep ediyoruz." Kıran, söz konusu kaynağın hem Türk ticaret filosunun yenilenmesinde hem tersanelerin ve limanların yeşil dönüşümünde hem de yolcu taşımacılığında çevreci gemilerin devreye alınmasında kullanılabileceğini vurguladı.
Koster filosu yenilenmesi 10 yıldır beklemede
Koster filosunun yenilenmesine yönelik hurda teşviki 2015’te yürürlüğe girmiş ancak finansman sağlanamadığı için tek bir gemi dahi yenilenememişti. Temmuz 2024’te Türkiye’yi ziyaret eden Dünya Bankası heyeti, çevreci gemi projelerine kaynak sağlanabileceğini açıklamış ve sektörde yeni bir umut doğmuştu. Yeni düzenleme kapsamında kurulacak Emisyon Fiyatlandırma Sistemi ile elde edilecek gelirin de koster filosunun yenilenmesine aktarılması planlanıyor. Sektör temsilcileri, Dünya Bankası’nın Türkiye için yaklaşık 200 milyon dolarlık finansman öngördüğünü; bunun 30 yaşını aşmış yaklaşık 250 geminin yenilenmesi için gereken maliyetin yüzde 20–30’unu karşılayabileceğini belirtiyor. Kalan tutarın hurda teşviki ve uzun vadeli kredilerle desteklenmesi bekleniyor.
Türk filosu küresel büyümeyi ikiye katladı
TAB’ın 2024 raporuna göre, Ocak 2025 itibarıyla Türk sahipli ticaret filosu 2 bin 92 gemi ve 51,9 milyon DWT kapasiteye ulaştı. Böylece Türkiye, tonajda dünya 11’incisi, gemi adedinde ise 4’üncüsü konumuna geldi. Filonun toplam değeri 22,4 milyar dolar. Türk sahipli filonun yüzde 89,3’ü yabancı bayrak altında bulunuyor. Ayrıca, Türk armatörlerin 2025–2028 dönemi için 5,24 milyon DWT’lik 111 yeni gemi siparişi verdiği bildirildi.
Uraloğlu: Bu başarı yetmez, daha yukarı çıkacağız
Toplantıda konuşan Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, Türkiye’nin 217 liman tesisine, 85 tersaneye ve 65 yat limanına sahip olduğunu belirterek denizcilik alanında büyük bir potansiyele dikkat çekti. Uraloğlu, Türk sahipli filonun bu yıl dünya sıralamasında 10'unculuğa yükseldiğini hatırlatarak şunları ifade etti: "2002’de 8,9 milyon DWT olan Türk sahipli filo bugün 53,1 milyon DWT’ye ulaştı. Bu yeterli değil, hedefimiz daha üst sıralar." Ayrıca Uraloğlu, IMO Genel Kurulu’nda imzalanan anlaşmalar sayesinde Türk gemi adamlarının Panama bayraklı dünyanın ikinci büyük filosunda da görev alabileceğini duyurdu. Böylece Türkiye’nin yeterlik belgelerinin tanındığı ülke sayısı 42’ye çıktı.
