Türk Üniversiteli Kadınlar Derneği Antalya Şube Başkanı Prof. Dr. Fulya Sarvan, 5 Aralık 1934’te kadınlara Milletvekili Seçme ve Seçilme Hakkı verilmesinin, genç Cumhuriyet’in en önemli devrimlerinden biri olduğunu belirtti. Sarvan, “O dönemde bu hakkı elde eden dünya ülkesi sayısı yalnızca 17 idi ve Türkiye bu ülkeler arasında yer alarak bir öncü konumunda yer aldı. Ancak bu kazanım, yalnızca yasal bir hak olmanın ötesine geçemedi. Türk kadını 90 yıl boyunca bu hakkını fiili eşitliğe dönüştürmek için mücadele etmek zorunda kaldı. Bu mücadele sürecinde kadınların desteği ve Mustafa Kemal Atatürk gibi vizyon sahibi liderlerin kararlılığı büyük bir rol oynadı. Ancak hâlâ kadınların eşit bir şekilde temsil edildiği bir demokrasiye ulaşabilmiş değiliz” dedi. Sarvan, seçme ve seçilme hakkını kazanan kadınların tarih boyunca siyasi ve toplumsal haklarını kullanmada pek çok engelle karşılaştığını hatırlattı.
‘Türk kadını haklarını kullanamıyor’
Sarvan, kadınların temsil oranlarının tarih boyunca düşük seviyelerde kaldığını vurgulayarak, 1935 yılında yapılan seçimlerde Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne yalnızca 17 kadın milletvekilinin seçildiğini ve bu sayının meclisteki temsil oranının yüzde 4,8 olduğunu belirtti. Bu oranın 2007 yılına kadar bir daha yakalanamadığını söyleyen Sarvan, “2023 milletvekili seçimlerinde kadınların temsil oranı yüzde 17,3 olarak kaydedildi. Bu oran, dünya standartlarına kıyasla oldukça düşük kalıyor. Dünya Ekonomik Forumu’nun 2024 raporunda Türkiye, toplumsal cinsiyet eşitliği genel endeksinde 146 ülke arasında ancak 127. sırada yer aldı. Politik güçlenme endeksinde ise 114. sıraya yükselmiş olmamız, durumun ne kadar kritik olduğunu gözler önüne seriyor. Kadınların kamu yönetiminde ve karar mekanizmalarında yeterince yer alamaması, toplumsal ilerlemenin önünde ciddi bir engel teşkil ediyor. Türk kadını, 21. yüzyılda hâlâ siyaset, iş dünyası ve akademide fiili eşitlik mücadelesi vermek zorunda bırakılıyor” diye konuştu.
‘Yerelde artan temsil umut veriyor’
Son yıllarda özellikle yerel yönetimlerde kadınların temsil oranında artış yaşandığını belirten Sarvan, 31 Mart 2024 yerel seçimlerinde kadın belediye başkanlarının sayısının önceki yıllara göre kayda değer bir şekilde arttığını söyledi. Sarvan, “Kadın muhtarların sayısı yaklaşık yüzde 100 artarak bin 134’ten 2 bin 150’ye yükselirken, kadın belediye meclisi üyelerinin oranı yüzde 15’e ulaştı. Bu gelişmeler her ne kadar umut verici olsa da yeterli değildir. Kadınların karar alma mekanizmalarında daha fazla yer alması için siyasi partilerin, seçim yasalarında ve parti içi uygulamalarda radikal değişiklikler yapması gerekiyor. Kadınların toplumsal nüfustaki oranlarına uygun bir şekilde siyasette en az yüzde 50 temsil edilmesi sağlanmalıdır. Bu eşitlik sağlanana kadar mücadelemiz devam edecek. TÜKD olarak inanıyoruz ki, kadınların toplumsal hayatın her alanında eşit bir şekilde yer aldığı bir Türkiye, daha adil ve güçlü bir geleceğe ulaşacaktır” ifadelerini kullandı.
