Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın verilerine göre, 2024 yılının ilk 11 ayında Türkiye’ye gelen toplam yabancı ziyaretçi sayısı bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 7 artarak 50 milyona ulaştı. 2023 yılında toplam ziyaretçi sayısı ise 46,7 milyon olarak kayıtlara geçmişti. Bu dönemde turizm geliri de 53 milyar dolardan 62 milyar dolara yükseldi. Bu tablo yüzeyde işler iyi gibi görünse de, derinlemesine bakıldığında durum çok daha karmaşık bir hal alıyor. Turizm sektöründeki işlerin nasıl seyrettiğini anlamak için yalnızca ziyaretçi sayısı ve gelir artışlarına bakmanın yeterli olmadığını hatırlatan Karabulut, “Ekonomistlerin üzerinde durduğu bir diğer veri ise sektörün kullandığı banka kredileri. Turizm Databank, BDDK (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu) verilerini analiz ederek, Türkiye’de turizm alanında alınan nakdi banka kredilerinin 2024 yılının Ocak-Kasım döneminde yüzde 42 oranında daralarak 2,58 milyar dolara indiğini ortaya koydu. 2023 yılındaki kredi artışı ise 4,45 milyar dolar civarındaydı. Bu düşüş, ilk bakışta sektörün daha az krediye ihtiyaç duymasından kaynaklanıyormuş gibi görünse de, turizmciler bu durumu farklı yorumluyor. Kredi kullanımındaki düşüş, bir yandan sektörün mali yapılarını sıkılaştırma çabasına işaret ederken, diğer yandan bankaların turizm sektörüne olan kredi verme iştahındaki düşüşle de açıklanabilir” dedi.
‘Otel dışı konaklama alanları öne çıkıyor’
Ziyaretçi sayısındaki artışın aksine, kişi başına düşen harcamalarda düşüş yaşandığının görüldüğünü aktaran Karabulut, “2024 yılının Ocak-Kasım döneminde turistlerin bir seyahat başına yaptığı ortalama harcama yüzde 2,5 düşerek 980 dolardan 970 dolara indi. Gecelik harcamalar ise sınırlı bir artışla 100 dolara yaklaştı. Ancak burada önemli bir nokta var. Türkiye’deki yüksek enflasyon oranları göz önüne alındığında, bu artışın müşteri tipinden ziyade artan fiyatlardan kaynaklandığı anlaşılıyor” diye konuştu. Turizm gelirlerinin ve konaklama alışkanlıklarının dağılımının da değişiklik gösterdiğini aktaran Karabulut, “Türkiye’de kazanılan turizm gelirlerinin yüzde 63’ü otel-dışı konaklama alanlarından gelirken, bu alanlar toplam gecelemenin yüzde 59’unu oluşturuyor. Buna karşın oteller, toplam gelirden yalnızca yüzde 37 pay alıyor. Bu durum, otellerin 2024 yılındaki canlanmadan yeterince faydalanamadığını ortaya koyuyor. Yüzde 100’lere varan maliyet artışları, özellikle otelleri zorluyor. Artan enerji, gıda ve personel maliyetleri, otellerin kâr marjlarını ciddi şekilde daraltmış durumda. Buna rağmen otel-dışı alanların yükselişi, sektördeki alternatif turizm seçeneklerinin önemini bir kez daha gösteriyor” şeklinde konuştu.
‘Turizm işçileri daha az kazanıyor’
Turizmde maliyetlerin azaltılmasına yönelik atılan adımların en büyük yükünün ise turizm çalışanlarına binmiş durumda olduğunu ifade eden Karabulut, “2012 yılında konaklama ve yiyecek sektörlerinde çalışan turizm işçilerinin ortalama aylık kazancı 1000 dolar seviyesindeyken, 2024 yılında bu rakam yüzde 50’ye yakın düşerek 580 dolara kadar geriledi. Bu düşüş, özellikle enflasyon oranlarının yüksek olduğu bir dönemde turizm çalışanlarının alım gücünü ciddi şekilde etkiledi. 2024 yılı itibarıyla Türkiye turizmi, ziyaretçi sayısı ve toplam gelir açısından olumlu bir tablo çiziyor gibi görünse de, sektöre yakından bakıldığında çeşitli sorunlar ortaya çıkıyor. Harcama düşüşleri, otellerin kâr paylarındaki azalma, kredi kullanımındaki daralma ve turizm çalışanlarının maaşlarında yaşanan gerileme gibi unsurlar, sektörün yapısal zorluklarla karşı karşıya olduğunu gösteriyor. Bu bağlamda, turizmin sürdürülebilirliği için sektörün daha dengeli bir yapıya kavuşturulması gerekiyor. Aksi halde, yüzeyde görülen olumlu rakamların arkasındaki sorunlar, uzun vadede daha büyük problemler yaratabilir” ifadelerini kullandı.
