Türkiye’nin turizmde son çeyrek yüzyıldaki en büyük yatırımı, yatak kapasitesini artırmak oldu. 25 yıl önce 600 bin dolayında olan yatak sayısı, bugün 2 milyon seviyesine ulaştı. Bu artış, yıllık yaklaşık 10-11 milyon geceleme ilavesi anlamına geliyor. Ancak bu artışa rağmen otel doluluklarında ciddi bir yükselme sağlanamadı. Ekonomist Erol Karabulut’un Turizm Databank verileriyle yaptığı analiz, sektörün arz fazlası sorununa işaret etti. Karabulut, “25 yıl önce tesislerdeki doluluk oranı yüzde 45-50 bandındaydı. 2024 yılına gelindiğinde de bu oran yüzde 50-51 civarında. Oysa geceleme sayısı 50 milyonlardan 215-220 milyonlara kadar çıktı. Yani 25 yıl boyunca yatak kapasitesi üçe katlandı, geceleme sayısı da yaklaşık dört katına çıktı ama doluluk oranları hiç değişmedi. Yatak sayısını artırmak doğal ama sürdürülebilir değil. Eğer 25 yıl önceki yatak kapasitesiyle tam doluluk sağlanabilseydi, bugünkü geceleme talebini karşılamak için sadece 600 bin yatak yeterli olacaktı. Oysa bugün 2 milyona yakın yatak kapasitemiz var ama ortalama doluluk yine yüzde 50 civarında. Bu tablo, arz fazlasının net bir yansımasıdır” dedi.
‘Otellerde dengeler bozuldu’
Tesis başına düşen yatak sayısında ise Türkiye’nin rakip destinasyonlarla genel anlamda yarışabilir düzeyde olduğunu vurgulayan Ekonomist Karabulut, “Ancak 5 yıldızlı otellerde ciddi bir dengesizlik göze çarpıyor. Rakip ülkelerde bir 5 yıldızlı otelde ortalama 275 yatak bulunurken, Türkiye’de bu sayı 656. Bu yapısal bir sorundur. Yüksek yatak kapasiteli tesisler doluluk ve fiyat politikalarını bozuyor ve sezonu kısaltıyor. Türkiye’nin turizmdeki bu modelişimdi Yunanistan ve İspanya gibi rakip ülkeler tarafından da kopyalanmaya başladı. Bu durum, Türkiye için avantaj gibi görünse de aslında risk barındırıyor. Eğer rakip ülkeler de aşırı kapasiteli 5 yıldızlı tesislere yönelirse, Türkiye’nin bu alandaki rekabet üstünlüğü eriyebilir. Şimdiden bu sınıftaki bazı turistleri kaybetme riskiyle karşı karşıyayız. Sayısal artışlarla değil, nitelikli turizmle yol almalıyız. Talebi doğru yönlendiren, çeşitlendirilmiş ve dengeli bir arz yapısı inşa etmezsek, artan yatak sayısı bize fayda değil zarar getirir” diye konuştu.
