Türkiye’de vatandaşlar her gün birçok sağlık problemiyle karşılaşıyor. Özellikle de yemek yerken zaman zaman kişinin boğazına yiyecekler takılıp kalabiliyor. Burada heimlich manevrası devreye giriyor. İlk Yardım Eğitmeni ve Acil Tıp Teknisyeni (ATT) Halit Özdemir, aslında birçok kişi tarafından bilinen ancak yanlış uygulandığında can kaybına sebebiyet vermemek için mutlaka eğitim alınması gereken bu manevranın nasıl yapılması gerektiğine ilişkin açıklamalarda bulundu. Özdemir, “Heimlich manevrası tam tıkanma yaşayan kişilere uygulanan bir manevradır. ‘5 mideye bası, 5 sırta vuruş’ şeklinde cisim çıkana kadar tekrarlanır. Boğulma suda yaşanan bir durumdur veya gaz ile oluşan zehirlenmelerde de boğulma durumu oluşabilir, tıkanma ise solunum yoluna yabancı cisim kaçması sonucu oluşur her ikisinde de ilk yardım farklı uygulanmalıdır” diye konuştu.
Her birinde farklı uygulanıyor
Heimlich manevrasının yetişkinlerde, çocuklarda ve bebeklerde farklı uygulandığını ifade eden Halit Özdemir, bilincin olmadığında ise heimlich manevrasının uygulamasını şöyle açıkladı: “Bilinci kapalı kişilerde solunum durmuştur. ABC’sine bakılır; gerekiyorsa temel yaşam desteğine geçilmelidir. Heimlich manevrasının yanlış uygulanmasının riskleri vardır. Yanlış yere bası yapılırsa kaburga kırığı yaşanabilir ve işlem etkisiz olur. Yetişkinlerde ve çocuklarda tam tıkanma durumu varsa, önce mideye 5 kez el yumruk yapılarak ‘C’ şeklinde içeri yukarı manevrasıyla bası yapılır; cisim çıkmamışsa 5 kez sırta süpürür tarzda elimizin topuğu ile vurmamız gerekiyor. Bu döngü cisim çıkana kadar tekrarlanmalıdır.”
‘Kendi kendine de yapılabilir’
Kendi kendine heimlich manevrasının da yapılabildiğini söyleyen Özdemir, “Bir sandalye ya da masa köşesine midemizi yaslayarak vücut ağırlığımızla kendimizi öne doğru cisim çıkana kadar bırakmalıyız. Heimlich manevrası işe yaramazsa cisim çıkana kadar bu manevra dönüşümlü yapılmalıdır. Hastanın bilinci kapandıysa başarısız olmuşuz demektir. Hemen temel yaşam desteğine başlanması gerekmektedir. Tam tıkanmada eller boğaza gider, kişi öksüremez ve sorulara baş hareketiyle cevap verir; morarmaya başlamıştır. Bir kişiye yardım ederken heimlich manevrasına başlamadan önce kişiye, ‘Nefes alamıyor musun, tıkandın mı?’ diye sorulabilir. Sonrasında kişi ona yardım edeceğini söyleyerek manevraya geçmelidir” diye belirtti.
Bebeklerde ilk yardım nasıl olmalı?
Özdemir, 1 yaşından küçük bebeklerde, hamile ve obezlerde heimlich manevrasının nasıl uygulanması gerektiğini de şöyle anlattı: “Kendimize oturacak yer bulmalıyız. Bebeği elimize ‘ata bindirir’ şekilde alarak 5 kez sırtına süpürür tarzda vurmalıyız; ‘cisim çıktı mı’ diye kontrol etmeliyiz. Eğer cisim çıkmadıysa bebeği diğer kolumuza sırt üstü yatırarak başı yere eğimli olacak şekilde 2 parmakla mideye arka arkaya bası yapmalıyız. Bu döngü cisim çıkana kadar devam etmeli, cisim çıktıysa bebeği emzirir şekilde yan yatırmalıyız ki bebek kusarsa tekrar boğulmasın. Hamile ve obez kişilerde bu işlem göğüs basısı olarak yapılmalıdır. Yani mideye ulaşamayacağımız için biraz üstü olan iman tahtasının alt yarı kısmına aynı şekilde heimlich manevrası yapılabilir.”
‘Bilinme oranı yeterli değil’
İlk Yardım Eğitmeni Halit Özdemir, heimlich manevrasının ülkemizde yeterli düzeyde bilinmediğini ve bunun için mutlaka eğitim alınması gerektiğini vurgulayarak, “Heimlich manevrasını öğrenmek için ilk yardım eğitimi almak gerekmektedir. Doğru yere basıyı eğitimde öğrenmekte fayda var, panik halinde yanlış uygulama yapmamak için eğitim şart. Toplumda bu manevranın bilinme oranı yeterli değil maalesef. Tüm vatandaşların bu eğitimi alması gerekiyor. Ne zaman kimin başına geleceği belli değil. Birçok kişi bu manevrayı biliyor ama doğru müdahale için ilk yardım eğitimi alınması gerekmektedir. Heimlich manevrasını öğretmek için ilk yardım eğitimi alarak maketler üzerinde hocalar eşliğinde eğitim almak en etkili yöntemdir” ifadelerini kullandı.
