Antalyalı Yörüklerin 4. Uluslararası Antalya Yörük Türkmen Festival heyecanı bugün başladı. Her sene geleneksel olarak kutlanan festival 30 Mayıs-1 Haziran tarihleri arasında düzenlenecek. Özellikle Yörük Türkmen kültürü açısından önemli olan festival için Antalyalı Yörükler, merak edilen konular arasında yer alıyor. Tarihin birçok döneminde olduğu gibi günümüzde de kültür, medeniyet, milli kültür, alt kültür, etnik grup, ırk ve etniklik vb. kültür ile ilgili kavramlar hakkında farklı görüşler ileri sürülüyor. Söz konusu kavramlar ile ifade edilmek istenilenlerin sınırları henüz tam olarak çizilemediği, dolayısıyla da bir uzlaşmaya varılamadığı için kültür konusu yoğun tartışmaların devam ettiği bir alan olma özelliğini devam ettiriyor.
Aslında Oğuzların kendisi
Türk tarihinde ‘Türkmen’ adının Oğuzların Müslüman olmalarından sonra ‘Oğuz’ adının yerine geçmeye başladığı, bir süre sonrada tamamen ‘Oğuz’ adının yerini aldığı genel kabul gören bir yaklaşım olarak görülüyor. Anadolu'yu 1071 Malazgirt Savaşı’ndan sonra fetheden Türkmenler(Oğuzlar), çok kısa bir süre içinde başta Anadolu'nun dört bir yanı olmak üzere Balkanlar, Ortadoğu, Kuzey Afrika kıyı şeridinde uzanarak, buralara 24 oğuz boyuna mensup toplulukları yerleştiriliyor. Türkmenler, aslında Oğuz Türklerinin kendisi. Oğuzların 24 boy ve soyadlarını, Afşar, Beğdili, Karkın, Bayındır, Çepni, Salur, Alanyontlu, Yüreğir, Ağva (Ağba), Kınık, Bayat, Yazır, Akevli, Karaevli, Döğer, Dudurga gibi, kabile ve aşiret halinde olmayanlar da köy ve yer adları halinde bu adları taşıdı. Türkmenler ana yurtlarından getirdikleri devlet teşkilatlarına ait müesseselerini ve geleneklerini İslam dünyasında da devam ettirdi. Osmanlı Devleti döneminde çok önemli görevlerde bulunan Türkmenler bir süre sonra yerleşik hayata geçmeye başladı. Türkmenlerden yerleşik hayata geçmeyip konar-göçer yaşayanların bir kısmının ise ‘Yörük’ olarak adlandırıldığı görülüyor.
Birbirinin yerine kullanılıyor ama doğrusu ne?
Yörük’ kelimesi etimolojik açıdan çok fazla tartışılmış kelimelerden birisi. ‘Türkmen ve Yörük’ kelimesinin tarihi vesikalarda eş anlamlı olarak kullanıldığı görülüyor. Yörük kelimesi ‘yörümek’ fiilinden türeyen bir isim ve yörüyen, bir yerde durmayan, göçküncü, konar-göçer, göçebe olan anlamlarına geliyor. Yörümek fiilinden yapılma ‘Yörük’ kelimesinin aynı zamanda Anadolu'ya gelip yurt tutan göçebe Oğuz boylarını (Türkmenleri) ifade eden bir kelime olduğu bilimsel araştırmalarda ön plana çıkıyor. Yörüklerin yayıldıkları sahalar ise Kızılırmak yayının batısından İçeli'de içine alacak şekilde çekilecek çizginin batısında kalan bölgeler ile Rumeli toprakları olarak tespit edildi. Bundan dolayı, Anadolu'nun batı bölgelerinde 17. Yüzyıldan önce konar - göçerlik edenlere ve bunların kurdukları köylere ‘Yörük’ veya ‘Yörük – köyü’, bahsedilen yüzyıldan sonra buralara gelen konar - göçerlere de ‘Türkmen’ denildi.
Antalya’da kaç yörük var?
Yörükler Osmanlı Devlet kayıtlarında ‘Yörükan Taifesi’ olarak adlandırılıyordu. Yörüklerini geniş aile şeklinde yaşadıkları kendi aralarında ‘Aşiret’ veya ‘Oba’ dedikleri bir konaklamaları bulunuyordu. Karakoyunlu, Akkoyunlu, Tekeli, Karakeçili, Akkeçili, Sarıkeçili, Aksığırlı, Fettahlı, Hacımehmetli, Güzelbeyli, Honamlı, Ötgünlü, Saçıkaralı, Töngüşlü, Kızılışıklı, Coşlu, Solaklılar Antalya’da en çok bilinen aşiretler arasında yer alıyor. En çok Sarıkeçili Yörüklerini barındıran Antalya ise bugün Yörük Türkmen kültürünü yaşatmak için birçok festivale ev sahipliği yapıyor.
