Tarım-GFE’nin Mart ayında aylık yüzde 1.80 ilan edildiğini belirten Çandır, “Bu rakam, endeksin ölçülmeye başladığı 2015 yılından itibaren Mart ayları ortalamasının (2.07) oldukça altında kalan bir artış olarak ilan edilmiştir. Böylece Ocak-Şubat aylarından sonra yeniden düşüş söz konusu olmuştur” dedi. Tarım-GFE’nin Mart ayında yıllık yüzde 29.73 ilan edildiğini kaydeden Çandır, “Bu yıllık rakam, son 10 yılın Mart ayları ortalamasının (31.86) iki puan altında ilan edilmiştir. Mart ayında tarımsal girdi maliyetleri, aylıkta ve yıllıkta ortalamanın altında arttı” dedi.
Veterinerlik yine zirvede
Mart ayı Tarım-GFE’nin alt kalemlerini değerlendiren Başkan Çandır, tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylıkta yüzde 2.08, yıllıkta ise yüzde 29.10’luk artış olduğunu belirtirken, “Mart ayları itibariyle aylıkta ve yıllıkta 2024 yılından daha düşük veriler ilan edilmiştir” dedi. Çandır, tohumda aylık yüzde 2.67, enerjide yüzde -1.17, gübrede yüzde 1.23, ilaçta yüzde 1.90, veteriner hizmetlerinde yüzde 4.31, yemde yüzde 3.93, diğer kalemlerde ise yüzde 1.18’lik değişim olduğunu kaydederken, yıllıkta ise tohumda yüzde 41.55, enerjide yüzde 16.46, gübrede yüzde 28.53, ilaçta yüzde 19.52, veteriner hizmetlerinde yüzde 55.87, yemde yüzde 29.05 ve diğer kalemlerde ise yüzde 43.54’lik artışa dikkat çekti. Çandır, tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylık yüzde 0.15, yıllık yüzde 33.53’lük artış olduğunu belirtirken, “Tarım-GFE alt kalemlerindeki değişimler, geçen yıl Eylül ayından itibaren derece derece düşüş eğilimi gösterirken, Ocak-Şubat aylarındaki yükselişten sonra Mart ayında ortalamanın altında artış olarak ilan edildi” dedi.
‘Üretici avantajlı konuma geldi’
TÜİK’in açıkladığı Mart ayı tarımsal üretici fiyat endeksi Tarım-ÜFE’nin aylık yüzde 6.91 ile 10 yıllık Mart ortalamasının (2.20) üç katından yüksek artış gösterdiğini, yıllıkta ise yüzde 31.54 ile 10 yıllık ortalamanın (25.25) oldukça üzerinde artış ilan edildiğini belirten Çandır, “Tarımsal faaliyetlerde bulunanlar açısından son bir yıllık eğilim, genel olarak üretici aleyhine seyretmiştir. Ancak Mayıs, Haziran ve Kasım aylarında bu aleyhte eğilim yerini üretici lehine çevirmişti. Mart ayında ise üretici için yeniden lehte bir seyir ilan edilmiştir” dedi. Tarım girdi maliyetlerinin üretici fiyatları artışından düşük seyrettiğine dikkat çeken Çandır, “Üretici, Mart ayında aylıkta ve yıllıkta girdi maliyetleri açısından avantajlı bir duruma gelmiştir. Hem aylıkta hem de yıllıkta üretici fiyatlarının nispi olarak tarımsal girdi fiyatlarından ciddi yükseklikte seyretmesi sürdürülebilirlik bakımından önem taşımaktadır. Çünkü üreticinin tek maliyet grubu, girdi kalemleri değil en az onun kadar diğer maliyetleri de söz konusudur” değerlendirmesinde bulundu.
‘Manşet enflasyon yüksek’
Yurtdışı üretici enflasyonu YD-ÜFE’nin Mart ayında aylık yüzde 4.06, yıllık yüzde 19.34 arttığını kaydeden Ali Çandır, yurtiçi üretici enflasyonu Yİ-ÜFE’nin aylık yüzde 1.88, yıllık yüzde 23.50 arttığını kaydetti. Çandır, “Üretici düzeyindeki gıda kalemi ise aylık yüzde 2.31 ve yıllık ise yüzde 29.79 artmıştı. Bu durum, Mart ayında da tarıma dayalı imalat sanayiindeki enflasyonun, tarımdan daha yüksek seyrettiğini göstermektedir” dedi. Mart ayında üretici kesimdeki bu enflasyonlara karşılık tüketici enflasyonu TÜFE’nin aylık yüzde 2.46, yıllık yüzde 38.10 arttığını belirten Başkan Ali Çandır, “Son 20 yıllık Mart ayı ortalamalarının aylıkta yüzde 1.17 ve yıllıkta ise yüzde 17.41 olduğu hatırlanırsa manşet enflasyonun hala ne kadar yüksek seyrettiği daha iyi anlaşılır” dedi. Ali Çandır, tüketici gıda enflasyonunun Mart ayında aylık yüzde 4.94, yıllık yüzde 37.12 arttığını anımsatırken, “İşlenmemiş gıda enflasyonu ise Mart’ta aylık yüzde 10.17, yıllık yüzde 39.57 düzeyinde ilan edilmişti. Yaş meyve sebze enflasyonu ise aylık yüzde 16.03, yıllık 62.46 artış göstermişti. Tüketici taraftaki bu rakamlar, üreticilerin maruz kaldığı yıllık enflasyonun üzerinde bir tüketici enflasyonu olduğunu göstermeye devam etmektedir” değerlendirmesinde bulundu.
