Taksitli Satışlarda Cayma Hakkı
Günümüzün ekonomik zorlukları içindeki insanımız artık kredili hayat yaşamakta ve alışverişlerinin neredeyse büyük çoğunluğunu taksitle yapmaktadır. Büyük bir kolaylık olarak gözükse de taksitli alışveriş yaparken dikkat etmeli ve haklarımızı bilmemiz gerekmektedir.
Taksitle satış sözleşmesi, satıcı veya sağlayıcının malın teslimi veya hizmetin ifasını üstlendiği, tüketicinin de bedeli kısım kısım ödediği sözleşmelerdir.
Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un 17 ve devamı maddelerinde ve 14 Ocak 2015 tarihli Resmî Gazetenin 29236 sayısı ile yayınlanan ve Gümrük ve Ticaret Bakanlığı tarafından hazırlanan Taksitle Satış Sözleşmeleri Hakkında Yönetmelik de taksitli satış sözleşmeleri için özel düzenlemeler getirilmiştir. Buradaki amaç tüketicileri korumak ve taksitli satışları belirli şekil şartlarına tabi kılmaktır.
Bu Yönetmelik, tüketici ile kurulan taksitle satış sözleşmeleri ile tüketicinin kira süresi sonunda bir malın mülkiyetini edinme zorunluluğunun bulunduğu finansal kiralama sözleşmelerini kapsar.
Yönetmelik hükümleri, katılım bankaları yönünden kar payı dikkate alınarak uygulanır.
Kredi kartı ile yapılan alışverişlere bu Yönetmelik hükümleri uygulanmaz.
Taksitle satış sözleşmesinde Şekil Şartları
Taksitle satış sözleşmesi yazılı olarak kurulmadıkça geçerli olmaz. Geçerli bir sözleşme yapmamış olan satıcı veya sağlayıcı, sonradan sözleşmenin geçersizliğini tüketicinin aleyhine olacak şekilde ileri süremez.
Taksitle satış sözleşmesinin yazılı şekilde kurulması ve sözleşmenin bir örneğinin kağıt üzerinde veya kalıcı veri saklayıcısı ile tüketiciye verilmesi zorunludur. Tüketicinin daha sonraki tarihlerde talep etmesi halinde ücret talep edilmeksizin bir defaya mahsus olmak üzere sözleşmenin bir örneği tüketiciye verilir. Taksitle satış sözleşmesi en az on iki punto büyüklüğünde, anlaşılabilir bir dilde, açık, sade ve okunabilir bir şekilde düzenlenir.
Sözleşmenin yazılı olma şartını değerlendirdiğimizde içeriği ayrıca önem kazanacaktır. Sözleşmenin içeriğinde şu şartların bulunması gerekir:
Yönetmeliğin 6 nci maddesine göre taksitli satış sözleşmesinde yer alması gereken bilgiler:
Tarafların ad-soyad ve iletişim bilgileri yanında, unvan, adres bilgileri,
Sözleşme düzenleme tarihi,
Malın veya hizmetin teslim veya ifa tarihi,
Sözleşmeye konu mal veya hizmet,
Mal veya hizmetin Türk Lirası olarak peşin fiyatı,
Mal veya hizmetin Türk Lirası olarak taksitli satış fiyatı,
Tüketicinin cayma hakkı ve süresi,
Ödeme planı, erken ödemede bulunma hakkı,
Tüketicinin temerrütte düşmesinin hukuki sonuçları ve faiz miktarı,
Malın tüketicinin zilyetliğine geçmesini sağlayacak koşullar gibi hususlar sözleşmede bulunması gereken şartlardır.
Finansal kiralama sözleşmeleri bakımından da burada anılan hükümler uygulanmaktadır.
Taksitli Satış Sözleşmesinde Tüketicinin Cayma Hakkı
Cayma hakkı Kanunun 18 nci maddesinde ve yönetmeliğin 7 nci maddelerinde düzenlenmiştir.
Tüketici taksitli satış sözleşmesinden 7 gün içerisinde hiç bir gerekçe ileri sürmek zorunda kalmaksızın cayabilir. Tüketici aleyhine cezai şart uygulanamaz ve bu kurala aykırı sözleşme hükümleri de geçersiz kabul edilir.
Cayma her türlü yolla yapılabilir ve caymanın 7. gün yapılması bile bu hakkın doğumu için yeterlidir. Bu talebin satıcıya ulaştığı tarih önem arz etmemektedir.
Cayma hakkı süresi, hizmet ifasına ilişkin sözleşmelerde sözleşmenin kurulduğu gün; mal teslimine ilişkin sözleşmelerde ise tüketicinin veya tüketici tarafından belirlenen üçüncü kişinin malı teslim aldığı gün başlar. Ancak tüketici, sözleşmenin kurulmasından malın teslimine kadar olan süre içinde de cayma hakkını kullanabilir.
Mal teslimi ile hizmet ifasının birlikte yapıldığı sözleşmelerde mal teslimine ilişkin cayma hakkı hükümleri uygulanır.
Cayma hakkının kullanıldığına dair bildirimin cayma hakkı süresi içinde satıcı veya sağlayıcıya yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı ile yöneltilmiş olması yeterlidir. Satıcı veya sağlayıcı cayma hakkı konusunda tüketicinin bilgilendirildiğini ispat etmekle yükümlüdür.
Satıcı cayma süresi içinde malı tüketiciye teslim etmişse tüketici, malı ancak olağan bir gözden geçirmenin gerektirdiği ölçüde kullanabilir. Olağan gözden geçirme malın ilk incelemesini kapsar. Malın mutat olarak kullanılması durumunda tüketici cayma hakkını kullanamaz.
Cayma hakkı süresi sona ermeden önce, tüketicinin onayı ile hizmetin ifasına başlanan hizmet sözleşmelerinde de tüketici cayma hakkını kullanamaz.
Tüketicinin satıcıyı bulduğu finansal kiralama işlemlerinde cayma hakkı kullanılamaz.
Kanunda düzenlenen diğer sözleşmelere ilişkin tüketici lehine olan cayma hakkı hükümleri saklıdır.
Cayma hakkının kullanılmasının sonuçları
Yönetmeliğin 8 nci maddesinde cayma hakkının kullanılmasının sonuçları düzenlenmiştir.
Tüketicinin cayma hakkını kullanması durumunda, satıcı veya sağlayıcı cayma bildiriminin kendisine ulaştığı tarihten itibaren yedi gün içinde almış olduğu bedeli ve tüketiciyi borç altına sokan her türlü belgeyi, tüketiciye hiçbir masraf yüklemeksizin iade etmekle yükümlüdür.
Cayma hakkını kullanan tüketici, sözleşme konusu malı, cayma hakkını kullandığı tarihten itibaren yedi gün içinde satıcıya iade etmekle yükümlüdür. Aksi halde tüketici cayma hakkını kullanmamış sayılır.
Cayma hakkının kullanılması durumunda tüketici, malın iade masraflarını yüklenmek zorundadır.
Taksit süresi ve senet düzenleme nasıl olmalı?
Ödeme planı konusunda bir sınırlama olmamakla birlikte aylık düzenli ödemeler olabileceği gibi farklı ödeme bedelleri ve farklı ödeme seçenekleri, taksitli satış sözleşmelerinde geçerlidir. Dolayısı ile en az iki taksit olacak şekilde, taksitli satış sözleşmesi kurulabilir. Türk Borçlar Kanunu gereği taksit sayısı 36 ayı geçmemelidir.
Tüketici, aldığı mal veya hizmete karşı senet düzenlemiş ise; bu doğrultuda her taksit için ayrı ayrı senet düzenleme zorunluluğu vardır.
Tüketicinin Temerrüdü
Kanunun 19 ncu ve Yönetmeliğin 9 ncu maddesinde düzenlenmiştir.
Taksitle satış sözleşmelerinde tüketicinin taksitleri ödemede temerrüde düşmesi durumunda, satıcı veya sağlayıcı, kalan borcun tümünün ifasını talep etme hakkını saklı tutmuşsa bu hak ancak satıcı veya sağlayıcının bütün edimlerini ifa etmiş olması şartıyla;
a) Tüketicinin kalan borcun en az onda birini oluşturan ve birbirini izleyen en az iki taksidi veya
b) Kalan borcun en az dörtte birini oluşturan bir taksiti ödemede temerrüde düşmesi halinde
kullanılabilir.
Satıcı veya sağlayıcının bu hakkı kullanabilmesi için tüketiciye en az otuz gün süre vererek yazılı olarak muacceliyet uyarısında bulunması zorunludur.
Muaccel kılınan taksitlerin hesaplanmasında faiz, komisyon ve benzeri masraflar dikkate alınmaz.
Erken Ödeme Halinde Tüketicinin Hakkı
Yönetmeliğin 10 ncu maddesinde düzenlenmiştir.
Tüketici kalan taksitlerin bir kısmını veya tamamını önceden ödeme talebinde bulunabilir. Bu durumda satıcı ödenen miktarla orantılı olarak faiz ve komisyonda indirim yapmak zorundadır.
Ön ödemeli taksitle satış sözleşmesi hakkında ise Türk Borçlar Kanunu’ndaki ilgili hükümler uygulanmaktadır.
Kıymetli Evrak Düzenlenmesi
Yönetmeliğin 11 nci maddesinde düzenlenmiştir.
Tüketicinin yapmış olduğu işlemler nedeniyle kıymetli evrak niteliğinde sadece nama yazılı ve her bir taksit ödemesi için taksit tutarını aşmayacak ve ayrı ayrı olacak şekilde senet düzenlenir. Bu madde hükümlerine aykırı olarak düzenlenen senetler tüketici yönünden geçersizdir.
Av. İbrahim Güllü
