Geçtiğimiz yıldan yaz aylarına sarkan sebzelerdeki fiyat endişesi, kış aylarında zirveye çıkacak gibi. Çünkü Ukrayna’dan kaynaklı ihracat krizi bizleri bekliyor.

Sebze üreticileri henüz tam olarak farkına varamasalar da ihracatçılar yüksek tondan uyarmaya başladılar. Uyarılar dikkate alınmalı desek de artık çiftçiler tercihini yaptı ve üretime başladılar.

Öncelikle sera üreticilerini yakından ilgilendirecek Ukrayna krizi nedir ona bakalım. BAİB Başkanı Ümit Mirza Çavuşoğlu tarafından yapılan açıklamalardan öğreniyoruz ki Ukrayna’da faaliyet gösteren 4-5 firma ülkemizi şikayet ediyor. Bu firmalar aynı zamanda Ukrayna’da seracılık yapıyorlarmış. Yaptıkları şikayet ile Ukrayna Ekonomi Bakanlığı 7 Nisan 2024 anti-damping soruşturması başlatıyor. Yapılan soruşturma geçtiğimiz günlerde sonuçlanmış.

Tabiki karar bizim aleyhimizde. Alınan kararlara istinaden ülkemize ekstra vergi getiriliyor. BAİB Başkanı’nın açıklamalarına göre %10 olan vergi domateste %25 ve 26.9’a, hıyarda %20.1 ve %22.8 oranlarında yeni vergiler getiriliyor. Yani vergi oranı %35’lere ulaşıyor. Bu da ciddi bir artış demektir.

Mirza Çavuşoğlu açıklamalarında “Antidamping soruşturması bizim için çok olumsuz neticelendi. Yüzde 10 olan gümrük vergileri yüzde 35'li seviyelere çıktı. Oransal 3-3.5 kat gibi gözükse de rakamsal anlamda TIR bazında 8 bin dolardan 16 bin dolara çıkmış durumda. Yani domates ve salatalığın kilogramına yaklaşık 80 sent gibi bir vergi ödenmesi gerekiyor Ukrayna'da. Bu da bizim ürünümüzü satılamaz hale getiriyor. Şu anda çok büyük bir problem yaşıyoruz. Ukrayna'daki 4-5 firmanın şikayeti üzerine gerçekleşti ve bu insanların ciddi gücü olduğunu biliyoruz. Seraları var bu insanların ve aynı zamanda bürokraside de üst düzeyde olduklarını biliyoruz ve maalesef ülkeyi 60-70 milyon dolar zor duruma soktular.” diyor.

Kriz yaşanacak olmasının nedeni ise en fazla domates ve hıyarın Ukrayna’ya satılması. Yani önemli bir ihracat kapısı kapanıyor ya da çok çok zor duruma geliyor.

Aslında konuya farklı bir açıdan bakalım. Türkiye’de fiyatlar zaten çok düşük. İhracatçılar düşük fiyattan aldıkları domates ve hıyarı Ukrayna’ya da ucuza satıyorlar. Bahsedilen firmalar ise bundan rahatsız oluyorlar ve şikayette bulunuyorlar.

Kendi insanlarının daha düşük fiyattan ihtiyaçlarını gidermesinden hoşnutsuzluk olur mu demeyelim. Güce sahip olan bazıları kendi çıkarlarını ön planda tutabiliyorlar. Maalesef...

Şimdi ne olacak?

Hem ihracatçılar hem de ilgili Devlet yetkililerimiz bu sorunu çözmeye çalışacaklar. Sorun çözülmez ise bu kış ve ardından yaz ayları domates ve hıyar üreticileri için hiç iyi geçmeyecek. Tabiki bunlara bağlı sektörlerde olumsuz etkilenecek.

Hep söylüyoruz, tarım sektörü stratejik bir sektördür. Bunun üzerindeki stratejiyi iyi yönetmeliyiz.