Takip edenlerin ve içerisinde olanların yakından bildiği Binance, FTX ve Coinbase gibi kripto para borsalarından biri daha tarihi bir batışa tanıklık etti. Hem de büyük bir kayıpla. Hep işitirdik bir günde milyarder olan insanların batış hikayelerini ancak bu batış hikayesine milyonlarca insanın aynı anda tanık olduğunu ise ilk kez gördük. Peki nedir bu borsa, niçin ya da nasıl oldu da battı? Gelin birlikte bakalım bu olaya.
Tarihler 2019 yılının Mayıs ayını gösterirken Sam Bankman-Fried (FTX Kurucusu ve İcra Kurulu Başkanı) adında çılgın bir genç FTX adında kripto para borsası kuruyor ve inanılmaz hızlı bir yükselişin tanığı haline getiriyordu bizleri. FTX ve Alameda’nın kurulmasıyla beraber; SOL (kripto para birimi) vb. yatırımları yaparak büyüme yolundaki ilk adımlarını attı. Güncel piyasa değerinin 14-16$ milyar olduğu düşünülürse biraz sonra açıklayacağım batışın ne denli büyük olduğunu daha iyi anlayacaksınız.
Yakın dönemde yazılarımı takip edenler bilir. Luna’nın çöküşünü ve sürecini ele alırken tek tek anlatmıştım neler olduğunu. Luna’da yaşanan çöküşün ardından genişlemek için planlar yapan FTX Borsası adına ciddi hamlelerdi bu. BlockFi’yi 250$ milyona kurtarırken, Voyagerdeki varlıklar için de teklifler verdi. Sam, kısa süre içinde o kadar güçlenmişti ki yenilmez olarak adlandırılıyordu. Aptos ve Sui en son yatırım yaptığı fon toplama çalışmalarındandı.
Son dönemlerde o kadar fazla sponsorluklara imza attı ki bunlardan bazılarına göz atalım. Miami Heat’in NBA’deki stat haklarını tam 19 yıllığına aldı ve ismi “FTX Arena” olarak değiştirildi. Formula 1’de Mercedes takımına sponsor oldu. E-spor alanında tanınan takımlardan olan TSM ve FURIA’ya sponsor olduklarını açıkladı. Ayrıca son yılların en popüler oyunlarından olan LoL ile 7 yıllık bir sponsorluk anlaşması imzaladı. Ulusal başarılarını globale o kadar hızlı yayıyordu ki durdurulması çok ama çok zor olarak görülüyordu.
Evet bu denli yatırımların ardından sıkıntılar da yavaş yavaş baş göstermeye başladı. İlk olarak Alameda Ceo’su Sam Trabucco görevinden istifa ettiğini açıkladı. Ardından 1 ay sonra FTX Başkanı Brett Harrison istifa etti. Bütün bunlara ek olarak Sam, ABD seçimleri için 50 milyon $’lık bağışta bulunmuştu. Hatta 2024 başkanlık seçimleri için de 1 milyar $’lık bağış yapmayı planlıyordu. Siyasete tıpkı borsalara ve fon toplamalara ayırdığı kadar bütçe ayırmakta kararlıydı. Güç toplamak ve her gün güçlenmek istiyordu.
Çarşamba günü ani bir şekilde Alameda bilançoları bir anda sızdırıldı. Daha sonra Swan Ceo’su Cory Klippsten, Alameda aslında FTX özsermayesinde yer alan FTT’nin kendi merkezi tarafından basılan ve kontrol edilen bir kripto para birimi olduğunu açıkladı. Bunun ardından piyasada FUD adı verilen ancak İngilizce açılımları sırasıyla baş harflerinden oluşan korku, belirsizlik ve şüphe anlamı taşıyan süreç başladı. FTX batıyor muydu? Bu durumun ardından Binance borsasına tam 584 milyon $’lık FTT aktarıldığına şahit olduk. Bunun da CZ tarafından onaylandığını gördük.
CZ tarafından yapılan açıklamayla FTT’nin tasfiyesi için çalışmalara başladıklarını artık FTT yatırımlarını sonlandıracaklarını öğrendik. Hatta CZ, Sam’in yapmış olduğu lobi faaliyetlerine atıfta bulundu ve ikili karşı karşıya geldi. Düşüşe geçen FTT ise 22$ baremlerinde ciddi bir destek oluşturdu. Hatta Alameda Ceo’su Caroline, CZ’nin satacağı FTT’ler için 22$ ücretle seve seve hepsini alabileceklerini belirten bir tweet ile yanıt verdi. Şimdi bir tek sorun FTT mi? Tabii ki hayır. Alameda’da sorunların büyümesi demek ise SRM, ETH, BIT, UNI, LDO, BTC ve USDC gibi onlarca tokena sahip oldukları için piyasada bütünüyle baskı sürecine girilecek olması demektir. Bu durum ise bir anda paraların çekilme talepleriyle karşı karşıya kalınmasına neden oldu. 72 saat sürecinde neredeyse 8 milyar $’lık para çekimleri gerçekleşmiş durumda. Hatta bunun üzerine FTX, para çekim işlemlerini bir süreliğine askıya aldı.
Piyasada bir anda gelen tepkiler sonrasında yeniden para çekme işlemleri açıldı. Herkes FTX ile ilgili sorunlar ile boğuşurken CZ Binance tarafından FTX’in alınacağına dair açıklamaların geldiğini gördük bir nevi kurtarma operasyonu yapılıyordu. CZ, FTX’in kendilerinden yardım istediğini belirterek, kullanıcıları zor durumda bırakmamak adına FTX’i satın alacaklarını açıkladı. Bu açıklamanın hemen ardından ise 4-5$ bandında seyreden FTT, 20$’lara yeniden tırmandı. Tam her şey yoluna girdi denilirken ve borsa tekelleşiyor düşüncesi yaygınlaşırken, ABD Emtia Vadeli İşlemler ve Ticaret Komisyonu Binance ve FTX arasındaki durumların incelenmeye alındığını açıkladı. Sonrası kıyamet…
Hem BTC hem de FTT ve diğer coinlerde müthiş bir düşüş başladı. Ardından ise 10 Kasım’da CZ, FTX’i almaktan vazgeçtiklerini açıkladı. FTX borsasında bir iddiaya göre 8 milyar $’lık bir açık mevcut. Sam, acil çıkış için kapı kapı FTX’i alabilecek kişilere teklif götürüyor. Bir milyarderin yani Sam’in, 72 saat içerisinde uğradığı zarar ise 14-16 milyar $ arasında. Milyarderler için kötü bir senaryo yazılacak olsa ve bu durum iflas olsa zannediyorum ki iflastan sonra gelecek en kötü senaryo ödemelerin yapılamaması durumunda hapse girecek olmasıdır. 9 Kasım’ı 10 Kasım’a bağlayan gece ise FTX’in web sitesi çöktü.
CZ, Sam’in ayağının altındaki halıyı çekti ve bu sabah FTT 2$ baremine kadar geriledi. Küresel borsa yüzünden insanlar, 1995-2000 yılları arasındaki DOT-COM Balonunu yeniden mi yaşıyor? Tesadüf ya, ikisinde de piyasada Micheal Saylor ismi yer alıyor…
Kurtulma ihtimalini gün aşırı düşündüğümüz FTX, 11 Kasım 17.20’de iflas başvurusunda bulunduğunu açıkladı. Parası içeride kalanlar ve çekimlerde sıkıntı yaşayan onlarca insan var. Borsa hayat karartmaya devam ediyor.
