Tarım sektöründe artan maliyetler ve elde edilen ürünlerin pazar fiyatları, sorunların çözümü için yeni arayışları gündeme getiriyor. Bunun örneklerinden birisi, tarımda ortak makine kullanımı olarak gündeme taşındı.
Aslında yeni bir konu değil, ortak kullanım kültürümüzde var olan hasletlerden birisi. Ancak ortaya çıkan ekonomik zorluklar bunun daha profesyonel şekilde yapılmasını gerekli kılıyor.
Bu konuda basına yaptığı açıklamada Adana Çiftçiler Birliği Başkanı Mutlu Doğru, “Tarım alanları eski aletlerin çöplüğü olmamalı. Özel teşebbüs olarak tarımsal müteahhitlik firmaları kurulmalı. Bunlar her çiftçinin ihtiyacı olan akıllı teknolojileri barındırır ve her bölgeye taşır. Devlet de kuruluşunda vergi desteği ve uygun finansman ile teşvik edebilir.” diyor.
Konuyu bilindik bir örnek üzerinden ilerletelim. Yayla köylerinde her yıl şahit olduğum biçerdöver kullanımı bunun iyi örneklerinden. 3-5 dekar alanda üretim yapanlar biçerdöver sahibi olmazlar. Hasat dönemi geldiğinde bu işi yapan kişileri bulurlar ve biçim işini yaptırırlar. Hasat zamanına göre üretim bölgelerine gelen biçerdöverlerle sırasıyla işler bitirilir.
Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri ve Teknolojileri Mühendisliği Bölümü Başkanı Prof. Dr. Murad Çanakcı, biçerdövelerin bu şekilde kullanılmasını “Biçerdöver müteahhitliği” olarak isimlendiriyor. Dünyaya da örnek olduğunu söylüyor.
Murad Çanakçı Hoca tarımda ortak makine kullanımıyla ilgili yaptığı açıklamanın devamında şunları ifade ediyor:
“Çiftçiler biçerdöverleri ihtiyacı olduğu süre için kiralar. Biçerdöverler de bu sürede tarım alanlarını dolaşır ve iş bitirilir. Tarımda zaten istediğimiz tam olarak bu. Çiftçi sadece on gün kullanacağı bir aleti alıp hem maddi yüke girmesin, hem de çok daha teknolojik modeli çıkarken eski makineyi kullanmak durumunda kalmasın. Bu uygulamalar özendirilirken, önceden hazırlık yaparak mevzuatlar da hazırlanmalı.”
Çanakçı Hoca ortak kullanımın komşu yardımlaşması, ortak kiralama, bireysel ve grup mülkiyetli gibi pek çok modeli olduğunun da altını çiziyor.
Bireysel olarak hareket etmek isteyen bazı üreticilerin 5-10 dekarlık alan için bile traktör satın aldığını görüyoruz. Hatta bazıları traktörlerini yılda birkaç kez kullanırlar. Maliyeti ve bu maliyetin karşılanma durumunu düşündüğümüzde ne kadar gereksiz olduğunu görebiliriz.
Örnekleri römorka, pulluğa, pülverizatöre veya teknolojik yapısı gelişmiş cihazlara kadar ilerletebiliriz. Bunların hepsi üreticiye harici ekonomik yükler getirecektir.
Üreticilerimizin ekonomik yükünü hafifletecek ortak kullanım modellerinin yaygınlaşması teşvik edilmelidir. Özel yatırımcıların girişimleriyle uzmanlarının da bahsettiği gibi tarımsal müteahhitlik sistemi kurulmalıdır.
Çiftçilerimizin örgütlenmesinde önemli yük taşıyan Ziraat Odaları çatısı altında bu konuda ilerleme sağlanabilir. Ya da üretici birlikleri yeniden hukuki düzenlemelerle bu konuya katkı sunabilir.
Daha önceki yazılarımda izinsiz su sondajı çalışmalarından bahsetmiştim. Yeraltı sularının korunabilmesi için her üreticinin kuyu açması yerine, ortak kullanımdan bahsetmiştim. Bunun gerçekleştirmek çok zor görünüyor. Ancak örnek uygulamaları var olan ortak makine kullanımı hızla yaygınlaştırılmalıdır.