Tarımsal üretimin yapılabilmesi öncelikle yatırımcılara, başka bir ifadeyle üreticilere bağlıdır. Yani üretici olmadan üretimin olması beklenemez.
Üretici denilince köylerimizdeki kendi bağında-bahçesindeki insanlarımız ilk akla gelenler oluyor. Evet, onlar da üreticidir. Kendi aile işgücü ile üretim faaliyetlerini olabildiğince yapabiliyorlar. Hatta kazançları içerisinde kendi işgüçlerinin maliyetini dikkate almazlar. Kendi ölçeğinde üretici yapanlar işletme büyüklüğünden dolayı küçük üreticiler diye isimlendiriliyor.
Tarımsal üretimin bir başka boyutu da büyük üreticilerdir. Hem kendi toprakları üzerinde büyük çaplı üretim yapanlar, hem de tarım dışından gelen yatırımcılar bu kategoridedir.
Tarım sektöründe üretici olmak çok zordur. Bu zorluğun sebeplerinden birisi de son yıllarda hızla artan işgücü maliyetleridir. İşte işgücü maliyetleri en fazla büyük çaplı üreticileri etkilemektedir. Açıkçası tarımsal üretimin devam edebilmesi işgücüne bağlıdır.
Ülkemizde işgücü maliyetleri her geçen gün artmaktadır. Tarım sektörüne kulak verenler ne demek istediğimi çok iyi anlayacaklardır.
İşgücü maliyetlerinin 2024 yılındaki analizini TÜİK verilerine göre sizlerle paylaşacağım.
Tarım sektöründe çalışan mevsimlik tarım işçilerinin günlük ücretleri 2024 yılında bir önceki yıla göre %84.2 artarak 943 TL olmuştur (Şekil 1). Sürekli çalışan durumundaki işçilerin aylık ücretlerinde %95.5’lik bir artış vardır ve 26 bin 259 TL’sına ulaşmıştır (Şekil 2).
Şekil 1’de görüldüğü gibi erkek işçilerin ücretleri %84.8 artmış ve 1007 liraya çıkmıştır. Kadın işçilerin günlük ücretleri ise %85,9 artış göstererek 890 TL olmuştur.
Sürekli tarım işçilerinde erkeklerin aylıkları %94.8’lik bir yükselişle 27 bin 788 TL, kadın işçiler için %90,5 artarak 19 bin 328 TL olarak gerçekleşmiştir. Bu rakamların Türkiye geneli ortalamasını yansıttığını belirtelim.
TÜİK’in ilgili sayfasına 2025 yılı tahmini rakamlarını göremedim. Yukarıdaki erkek ve kadın işçi ücretlerindeki artışlar 2025 yılında da devam ediyor. Antalya bölgesinde, halk arasındaki ifadesiyle günlük yevmiyeler 1500 TL’nin altında değil. Bazı bölgelerde 2000 TL’ye ulaştığını duyuyoruz. Sektör içerisinde çalışma alanlarına göre değişiklikler olabiliyor. Yani 2024 yılına göre en az %50’lik bir artış yakalanmış durumda.
İşgücü konusuna sadece ücretlendirme açısından da bakmamak gerekir. Sektörün kalifiye işçi sıkıntısı artmaya devam ediyor. Bazı bölgelerde işçi sıkıntısı yaşandığını da biliyoruz. Son yıllarda işgücü Suriyeliler tarafından karşılanıyor.
Tarım sektöründe bulunanların yakinen bildikleri gibi hem işçi ücretleri hem de işçi bulma sorunu yaşanmaktadır. Önümüzdeki yıllar içerisinde bunun artarak devam etmesi de beklenmektedir.
