Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından iç piyasadaki fiyat artışı nedeniyle domates ihracatına yasak getirilmişti. Yasak 14 Nisan 2023 tarihine kadar devam edecekti.
Alınan yasak kararından sonra tepkiler yoğunlaşmaya başlamıştı. Tarım sektörünün ilgili kesimlerinin tepkileri ve protestoları neticesinde yasak kararı iptal edildi. İptal kararına katkısı olanlara teşekkür ediyorum.
Açıkçası yasak kararı almadan önce detaylı inceleme, araştırma, istişare neden yapılamıyor?
Domates yurt dışına satılmasın demeden önce ne kadar üretiyoruz, ne kadar satıyoruz, hangi dönemlerde satışımız var, yasak kararı alınan tarihte domates ihracatı ne kadar, ortaya konarak karar alınabilirdi.
Bu dönemde yapılan ihracatın önemli bir kesimini topraksız tarım seralarında üretilenler oluşturuyor. İhracat yasaklanınca topraksız üretilen domatesleri iç piyasada satmaya kalksak, düşen fiyatlar masraflarını karşılayabilir mi?
İhracat yasaklanınca iç piyasa dengeye mi gelecek?
Toplam ihracatın içinde, yaklaşık beşte birine denk gelen şu anki ihracat miktarının engellenmesinin Türkiye’ye her yönden maliyeti, yasakla beklenen faydadan çok daha fazla olacağı öngörülebilmeli.
Yapılan yasaklama ile yurt dışı pazarı kaybedersek, yeniden kazanmamız uzun yıllarımıza neden olabilir. Daha önceki yıllarda bunların örneklerini yaşadık. Sektör boşluk kaldırmıyor.
Seralarda sebze üretiminin maliyeti oldukça yüksek. Gübre fiyatları, zirai mücadele ilaçlarının fiyatları almış başını gidiyor. Diğer tarımsal girdilerin fiyatları da sürekli yükseliyor. Sektöre vurulacak bir darbe birçok olumsuzluğa neden olabilir.
Eğer tüketicilerin daha ucuz domates ve diğer sebzeleri yemesini istiyorsak öncelikle maliyet artışlarının önüne geçebilmeliyiz.
Örneğin, bazı tarım kredi kooperatiflerinin üreticilere sattıkları bazı girdilerin fiyatları zira ilaç ve gübre bayilerinin fiyatlarından daha yüksek. Hani tarım kredi kooperatiflerini piyasanın dengelenmesi için kullanacaktık, kullanıyorduk. Daha ucuz girdi temini sağlanmayacak mıydı?
Marketlerde, pazarlarda sebze ve meyvelerin daha ucuza satılabilmesi için yasaklamanın dışında başka çözüm yolları aranmalıdır. Bu çözüm yolları, tarım sektörünün paydaşlar yapılacak istişare ve ortaya konulabilir.
Sayın Tarım ve Orman Bakanım, sektörümüzle ilgili önünüze konulan raporların, bilgilerin, yapılması önerilenlerin, hukuki düzenlemelerin lütfen iyi tetkik yapılmasını sağlamanızı rica ediyorum.
Aynen ihracat yasağında olduğu gibi doğru olmayan kararlar ortaya çıkabiliyor. Sektörün içerisinde sizlerin tıkır tıkır çalıştığını düşündüğünüz bazı düzenlemelerin aslında öyle olmadığını bizzat sektörün içerisinde görüyoruz. Birbirini kontrol eden mekanizmalar ile sektörü iyi irdelememiz gerekiyor.
Tarım, Türkiye'miz için çok çok stratejik bir sektördür. Çok daha önemli olacaktır. El birliği ile sektörümüzü güçlendirmeliyiz.
