Son birkaç haftadır bu köşede teknoloji bağımlılığı konusuna değinirken vermeye çalıştığım bir mesaj var. Cep telefonu, bilgisayar ve Internet başta olmak üzere bilgi ve iletişim teknolojilerinin bizlere sunmuş olduğu tüm nimetlerin çeşitli yan etki ve zararları da mevcut. Özellikle sosyal medya olarak adlandırılan dijital paylaşım platformlarının bilinçsiz kullanımı kişilere fiziksel, sosyal, psikolojik, ailevi, mesleki vb. pek çok yönde zararlar verebiliyor. Davranışsal bağımlılık ise ileri derece kullanım alışkanlıklarının ciddi bir etkisi olarak karşımıza çıkabiliyor.
O yüzden de, bağımlılık düzeyinde kullanılıyor olmasa bile, sosyal medya kullanımını kontrol altında tutabilmek bu etkileri en aza indirirken, hayatı kolaylaştıran çeşitli faydalar sağlamaya devam edecektir. Bu faydaların başında ise zamanı daha verimli kullanma imkânı geliyor. Geçtiğimiz günlerde bir dostum o sabah çok erken uyanınca normal bir güne göre çok daha fazla işi gerçekleştirme şansına sahip olduğunu söylemişti.
Gerçekten de, geçen hafta belirttiğim üzere bir günün en fazla üçte birini kendimize ayırma şansına sahipken, bu periyodun bir kısmını yol, yemek, alışveriş gibi şeylere ayırma gereksinimi yüzünden çoğu zaman kendimize ayıracak çok fazla zaman bulamayız. Sosyal medyada geçen süreyi de hesaba kattığımızda durum giderek vahim bir hal alıyor. O yüzden sosyal ağlardan artırabileceğimiz her saniyenin gerçekte kendimize ve bir arada yaşadığımız kişilere vereceğimiz en değerli hediye olacağını çoğu zaman düşünemiyoruz.
Üstelik, sosyal ağlara ayrılan sürenin kontrol altında tutulması sayesinde sadece günün değil, kullanılan cihazların pil ömrünün de uzadığını, eskisine göre bataryaları daha az şarj etme ihtiyacı duyduğunuzu fark edeceksiniz.
İnsan sağlığı açısından baktığımızda ise özellikle mobil cihazların yoğun kullanımının bilek, bel ve boyun ağrılarına, göz kuruluğuna, görme kusurlarına, yeme bozukluklarına ve buna bağlı olarak obeziteye, uykusuzluğa ve diğer pek çok sıkıntılı duruma sebebiyet verdiği biliniyor. O yüzden de özellikle sosyal medyanın kontrollü kullanımı bu sıkıntıları en aza indirebilme açısından önem arz ediyor.
Peki kontrollü kullanım nedir? Kontrollü kullanım, daha önce de belirtmeye çalıştığım üzere teknoloji diyeti gibi geçici süreliğine dijital detoks uygulayıp arınma çabaları asla değildir. Çünkü, gerçek arınma kontrolsüz bir şekilde sosyal medya kullanım güdülerinin bastırılması değil, bu kullanımın kontrol altına alınması ile gerçekleşebilir. Mesleki ve eğitimsel sebepler dışındaki keyfi kullanımları kontrol altında tutabilmek için öncelikle kullanım amaçları net olarak belirlenebilmeli, ardından da o amaca hizmet edecek şekilde kullanabilmek için gerekli koşulları oluşturabilmelidir.
Örneğin sosyal ağları sadece belirli bir grup insan ile sohbet etmek ya da paylaşımda bulunmak için kullanan bir kişi, o kişilerin çoğunlukla çevrimiçi olduğu zaman dilimleri dışında ilgili uygulamalardan uzak durabilmeyi başarırsa ilk ve en önemli adımlardan birisini atmış olacaktır. Benzer bir şekilde, sosyal ağlarda çoğunlukla belirli bir grup insanın düzensiz zaman dilimleri içindeki paylaşımlarını takip eden bir kişi günün belirli saatlerinde ilgili ağlara giriş yaparak iki zaman dilimi arasındaki paylaşımları kolaylıkla takip edebilir. Örneğin, sabah, öğlen ve akşam saatlerinde 15’er dakikalık zaman dilimi çoğunlukla yeterli olabilecektir.
Son yıllarda kişilerin en çok zamanını tüketen sosyal mesajlaşma uygulamaları olan WhatsApp vb. ağların kontrollü kullanımı ise ayrı bir yazı konusu olmakla birlikte, bireylerden yanı sıra farklı gruplardan gelen mesajların bir an önce okunup ve cevaplanma arzu ya da beklentisi bu problemlerin temel kaynağını oluşturuyor.
O yüzden de sadece WhatsApp’ta değil, diğer tüm sosyal ağ uygulamalarında da en etkili kontrol yöntemlerinden birisi cep telefonu gibi mobil cihazlarda acil görülmesi gerekenler dışında hiçbir bildirime izin verilmemesine yönelik bildirim ayarlarının tanımlanmasıdır. Örneğin, aile, iş ve diğer sorumluluk gerektiren ortamlar dışından gelebilecek bildirimlerin sessize alınması, kişilerin cep telefonları tarafından daha az uyarılmasını sağlayarak cep telefonlarını ellerine alma güdülerini zaman içinde törpüleyebilecektir.
