Ukrayna ile Rusya arasındaki savaşın diplomatik çözümüne dair müzakereler, İstanbul’da ikinci tur görüşmelerle yeni bir aşamaya geçmeye hazırlanıyor. Rusya, Washington’a sunduğu özel barış teklifleriyle dikkat çekerken, Kiev ile resmi barış memorandumunu henüz paylaşmadı. Taraflar arasındaki gerilim sürerken, barış umutları ise masada somut adımların atılmasıyla yeniden yeşermeye çalışıyor.
RUSYA'NIN ÖZEL TEKLİFLERİ VE WASHINGTON'LA İLETİŞİM
Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, müzakerelerin yeni turu için Moskova'nın “özel önerilerini” ABD'ye ilettiklerini duyurdu. Ancak Kremlin, Rus tarafının barış sürecinde Kiev ile paylaşacağı resmi memorandumun İstanbul’daki ikinci görüşme turuna kadar gizli tutulmasını tercih ediyor. Bu durum, müzakerelerin önümüzdeki günlerde başlaması beklenen ikinci turunda önemli bir gündem maddesi olacak.
Lavrov, yaptığı açıklamada, bu tekliflerin barışa gerçekten inan ve destek veren herkes tarafından kabul görmesini umduğunu belirtti. Ancak bu diplomatik çaba, Rusya’nın son günlerde Ukrayna'ya karşı gerçekleştirdiği ağır hava saldırılarının hemen ardından geldi. Rusya, yüzlerce insansız hava aracı ve füzeyle şimdiye kadar görülmemiş bir saldırı dalgası başlatmış durumda.
ABD Dışişleri Bakanı ile görüşmesinde, Lavrov Moskova'nın özel önerilerini sunduğunu, ayrıca Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile ABD Başkanı Donald Trump arasında 19 Mayıs’ta yapılan telefon görüşmesinde varılan anlaşmaların uygulanması konusunda bilgi verdiğini ifade etti. Fakat bu anlaşmanın ayrıntıları henüz açıklanmadı.
PUTİN-TRUMP TELEFON GÖRÜŞMESİ VE BARIŞ MEMORANDUMU
19 Mayıs’ta gerçekleşen telefon görüşmesinde, Trump gelecekte olası bir barış anlaşması için bir memorandum müzakere etmeye hazır olduğunu söyledi. Buna karşın Putin, Moskova’nın taleplerini sürdürürken, ilk aşama olarak ateşkes fikrini reddettiğini belirtti. Ayrıca Putin, tarafların ayrı ayrı barış memorandumları hazırlayacaklarına dair söz verdi.
İstanbul’daki ilk görüşmeler sonrasında hem Ukrayna hem de Rusya’nın barış şartlarını içeren memorandumlarını hazırlaması gerekiyordu. Kiev tarafı bu belgeyi sunduğunu duyurdu, ancak Rusya’nın resmi memorandumunu hâlâ sunmaması müzakerelerin kilit noktası olarak öne çıktı. Rus heyet, belgeyi ancak ikinci tur görüşmelerde sunmaya hazır olduklarını açıkladı.
RUSYA’NIN MEMORANDUMUNDAKİ TEMEL TALEPLER
Rusya’nın hazırladığı iddia edilen barış memorandumunun içeriği hakkında gelen bilgilere göre; Moskova, Ukrayna’nın işgal ettiğini iddia ettiği dört bölgeden çekilmesini, NATO’nun doğuya genişlemesini durduracak yazılı bir garanti verilmesini talep ediyor. Ayrıca, Ukrayna, Gürcistan ve Moldova'nın NATO üyeliğinin engellenmesi gerektiğini belirtiyor.
Bunun yanında, Moskova, Batı’nın uyguladığı bazı yaptırımların kaldırılmasını ve dondurulmuş Rus varlıklarının çözülmesini istiyor. “Rusça konuşan Ukraynalıların korunması” da Kremlin’in daha önce dile getirdiği önemli hedefler arasında yer alıyor. Ancak Rus tarafı, Ukrayna’da dil baskısı olduğuna dair somut kanıt sunmakta zorlanıyor.
Moskova’nın talepleri, Ukrayna’nın toprak bütünlüğünden ve AB ile NATO üyeliği hedeflerinden vazgeçmesini de içeriyor. Bu durum, Ukrayna’nın ve Batı’nın sert tepkisini çekiyor.
UKRAYNA VE KİEV HEYETİNİN TAVRI
Ukrayna Savunma Bakanı Rustem Umerov, Rus memorandumunu beklediklerini ve diplomatik çözüme yönelik adımların hızlanması gerektiğini ifade etti. Umerov, diplomasi esaslı bir sürecin yürütülmesinin önemli olduğunu vurguladı ve İstanbul’daki ikinci tur görüşmelerin somut sonuçlar doğurması gerektiğini belirtti.
Ukrayna tarafı, Rusya’nın memorandumunu incelemek için en az dört gün süre talep etti. Ancak Moskova’nın belgesini ancak İstanbul görüşmelerinde sunmayı planlaması, iki taraf arasında önemli bir gerilime neden oldu.
LİDERLER ARASI GÖRÜŞME OLACAK MI?
Kremlin, Putin’in Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy ile görüşüp görüşmeyeceği konusunda açıklama yapmadı. İstanbul toplantısına, ilk turda olduğu gibi, Ukrayna tarafında Rustem Umerov, Rusya tarafında ise Putin’in yardımcısı Vladimir Medinsky başkanlık edecek.
Zelenskiy ise ulusal yayın kuruluşu Suspilne’ye yaptığı açıklamada, Trump ve Putin ile üçlü bir görüşmeye hazır olduklarını açıkladı. “Liderler düzeyinde görüşmeye hazırız. Trump, Putin ve ben birlikte görüşmeye açığız” dedi.
Ayrıca, Zelenskiy, Türkiye, İsviçre ve Vatikan gibi farklı ülkelerde yapılması planlanan görüşmelerin değerlendirilmekte olduğunu belirtti.
ABD’NİN TUTUMU VE TRUMP’IN BASKISI
ABD Başkanı Donald Trump, Rusya’ya karşı yeni yaptırımlardan kaçınsa da son günlerde Putin üzerinde baskısını artırdı. Trump, Rusya’ya Ukrayna ile ateşkes müzakerelerinde ilerleme sağlaması için son tarih verdi. Putin’in barış anlaşmasına ne derece ciddi baktığı sorulduğunda Trump, “Yaklaşık iki hafta içinde durumu değerlendireceğim” yanıtını verdi.
SONUÇ VE İLERİYE DÖNÜK BEKLENTİLER
İstanbul’da 2 Haziran’da başlayacak ikinci tur müzakereler, savaşın seyrini belirleyecek kritik bir aşama olacak. Tarafların karşılıklı barış memorandumlarını sunması, görüşmelerin resmi zemine oturması bakımından büyük önem taşıyor. Ancak Rusya’nın tutumu, Kiev’in toprak bütünlüğü ve uluslararası normlara bağlı kalma kararlılığı, süreci karmaşıklaştırıyor.
Görüşmelerde somut ilerleme sağlanması için özellikle NATO’nun doğuya genişlememesi ve Ukrayna’nın egemenlik hakları konusunda büyük ihtilaflar mevcut. Bu nedenle, diplomasi trafiği yakından izlenirken, dünya kamuoyunun barış beklentisi büyük.
Kaynak: Euronews
ZAFER ÖZCİVAN
Ekonomist-Yazar
