Sanki el ile ayarlanmış gibi Kovid kapanmalarının ardından ve bir de Rusya-Ukrayna savaşının etkileri ile Dünya sistemi sarsılmaya devam ediyor. Bu sarsıntının tesadüfi, doğal gelişen birkaç olay gibi göründüğüne de inanmıyorum.
Ancak nafile… Her şey alabora olmuş durumda. Ülkelerin ve dolayısıyla insanların yaşamları kötüye gitmeye devam ediyor. Özellikle gıda konusu herkesi yakından ilgilendiriyor. Beslenme olmadan yaşam olmuyor.
Tarım sektörünü en yakından ilgilendiren konu kullanılan girdilerdir. Her girdinin kendine göre önemi ve üretim üzerinde etkisi vardır. Özellikle ithalata bağlı girdiler çiftçilerimizi en çok etkileyenleridir. Özellikle gübreler ve zirai mücadele ilaçları en önde gelenleridir.
Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle yaşanan enerji krizi gübre üretimini etkiliyor. Dünya para sistemindeki gelişmeler döviz artışına neden oluyor. Bu da ithal edilen ürünlerin fiyatını artırıyor.
Antalya Ticaret Borsası tarafından her ay bazı endeksler açıklanıyor. Temmuz ayı ile ilgili yapılan açıklamada, aylık yüzde 5’lik üretici fiyatı artışı yaşanırken, yüzde 1.31’lik girdi maliyeti artışı olduğu ifade edildi. Yıllık ise yüzde 157.89’luk üretici fiyatı artışına karşılık yüzde 133.41’lik girdi maliyeti artışı olduğuna dikkat çekilmişti. Yani üreticideki artış girdi artışını geçmiş durumda.
Ağustos ayının değerlendirildiği yeni açıklamada ise girdi fiyatlarının rekor kırmaya devam ettiği belirtiliyor. Üretici lehindeki artışından yeniden aleyhine döndüğü vurgulandı. Açıklamaların TÜİK baz alınarak yapıldığının altını çizmek gerekiyor.
Ağustos ayında Tarım Girdi Fiyat Endeksinin aylık %1.64 ve yıllık %135.06 ilan edildiği, alt başlıklara bakıldığında tohumda %9.62, gübrede %5.06, ilaçta %1.00’lik artış olduğu ifade edildi. Yıllık bazda incelendiğinde ise tohumda %66.38, gübrede %234.48, ilaçta %106.40 olduğu açıklandı.
Bu ay için üretici endeksi aylık %-4.34 ve yıllık %142.42 olmuş. Yani Ağustos ayı için üreticinin fiyatında girdi fiyatlarında olduğu gibi artış değil azalma var. Durum yeniden üreticinin aleyhine dönmüş.
Yaz döneminde tarla koşullarından elde edilen ürünlerin yavaş yavaş bitmesi ile sera ürünleri devreye girecektir. Seralardan elde edilen sebzelerin pazarlara hakim olmasından sonra fiyatlarda artış olacağı kesin gibi.
Maliyet artışları yaşanırken çiftçilerin ürünlerinde artış olması normal. Maliyetteki artışların tam olarak yansıtıldığını da söylemek zor.
Kış aylarında sebze ve bazı meyvelerin pazardaki fiyatları artınca maliyetleri aklımıza getirmemiz gerekiyor.
Pazar fiyatlarını düşürmek için ihracatın sınırlandırılması gibi bir önlem hem ülke ekonomisini ve hem de çiftçi ekonomisini olumsuz etkileyecektir.
Maliyet artışlarıyla ilgili alınması gerekli önlemler olduğunu düşünüyorum. Girdi maliyetlerini arttıran petro-kimya bazlı ürünler örneklerden birisidir.
Yine hatırlatalım. Denetim de nakdi bir yardımdır.