Sosyal Güvenlik Kurumu bir yandan kayıt dışılık ile mücadele ederken, yani sigortalı gösterilmeyenleri tespit etmeye çalışırken diğer taraftan sigortalı gösterilenlerden “sahte sigortalı” olup olmadığının tespit etmek için mücadele ediyor.
Sahte sigortalı ne demek?
Bir kişinin fiilen çalışmadığı halde bir işyerinde çalışıyor gibi gösterilip SGK’ya bildirim yapılmasıdır.
Kişinin Sigortalılık niteliği kazanması için
- İş ilişkisinin kural olarak hizmet akdine dayanması
- İşin işverenin işyerinde yapılması
- Çalışanların sigortalı sayılmayanların arasında bulunmaması gerekmekte.
Nasıl tespit ediliyor?
Başta SGK tarafından yapılan denetim ve incelemeler olmak üzere ihbar ve şikayetler ile tespit ediliyor.
Geçmişe dönük çalışılıp çalışılmadığının tespiti nasıl yapılacak?
Kişinin kendi ifadesi alınmak üzere sigortalı gösterildiği dönemlerde çalışan diğer sigortalıların ifadesi alınarak rapor düzenleniyor.
Çalışanların ifadesinde sigortalı görünen kişinin tanınmadığı, böyle bir kişinin işyerinde görülmediği ifadesi yer alıyorsa, sigortalı görünen kişi hakkında fiilen çalışmadığı kanaatine varılıyor.
Geçmiş dönem diğer çalışanlar hatırlayamadı diye sahte sigortalı olduğu nasıl kabul edilebilir?
Bu durumda ispat külfeti sigortalı göründüğü iddia edilen kişi/kişilere düşmektedir.
Sahte sigortalılık tespiti halinde hem İŞVEREN’e hemde İŞÇİ’ye yaptırım uygulanmakta.
İŞÇİ açısından
• Kişi adına ödenen primler iptal edilir
• Ödenmiş olan prim ve vergiler kişiye iade edilmez.
• Emekli olanların emekliliği iptal edilir
• Almış olduğu maaşlar faizi ile birlikte geri istenir.
• Sahte sigortalı göründüğü dönemlerde yararlanılan tedavi ve ilaç giderleri faizi ile birlikte geri istenir.
• Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulur/bulunulabilir.
İŞVEREN açısından
• Sahte sigortalı gösterilen her ay için brüt asgari ücret tutarında ceza uygulanır. 2019 için bu rakam 2.558,40 TL´dir.
• Cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunulur
• Suç unsuru TCK’ya göre “resmi belgede sahtecilik”, “resmi belgenin düzenlenmesinde yalan beyan” ve “özel belgede sahtecilik”.
Sahte sigortalı görünmenin olası nedenleri
Sigortalı göstermenin / görünmenin ciddi sonuçlar doğuracağının bilinmiyor olması yada SGK’nın aynı çatı altında toplansa bile sigortalılık türlerine göre, özellikle emeklilik konusunda farklılıklar, hak kaybı olması başta sayılabilir.
Kişi hiçbir yerde çalışmıyor ise İSTEĞE BAĞLI sigortalı olup hem sağlık güvencesi hem de emeklilik için prim ödeyip emekli olabilir. Ancak isteğe bağlı sigortalı olanların prim ödeme gün sayısı, yaş vs. unsurlar bir işyerinde çalışan (4/a) ile aynı değil. İsteğe bağlı sigortalıkta daha fazla güne ihtiyaç olmasına rağmen daha düşük maaş alınacak olması önemli faktör.
Yinede sahte sigortalı olmayın/göstermeyin
Bir işyerinde çalışmayanlar isteğe bağlı sigortalı olun. Kafanız rahat olsun. Belki bir işyerinde çalışandan hak olarak eksik olabilirsiniz. Ancak bir tespit halinde aylarca/yıllarca adınıza yatan primler iptal olacak. Belki emekli olmuş olacaksınız. Tüm primler, yatan paralar, alınan emekli maaşı, tedavi giderleri hepsi hiç olacak.
SGK’ya göre sigortalı olmasan suç, olsan suç, bütün primler ödeniyor, vergi ödeniyor SGK’ya ne yük olunabilir anlamak güç diyenler olabilir. Yasaya göre fiilen çalışmadan sigortalı görünmek suç. Yasa değişmediği sürece durum böyle.
1 tavsiye
Çalışanların maaşını bankadan ödeyin. Mevcut durumda 5 kişi ve üzeri çalışanlar için yasal zorunluluk var. 5 kişi altında işçi çalıştıranların bankadan maaş ödemesinde yasal engel yok.
Peki sigorta primlerini asgariden gösterip elden verilen paralar ne olacak