Malum yaz aylarındayız ve tatil dönemindeyiz. Yıllık izinler ve tatiller genellikle yaz aylarında kullanılmak isteniyor.
Peki yıllık iznin tam olarak ne zaman kullanılacağı belirli mi? Yıllık ücretli izin kullanımı yerine ücret ödenebilir mi?
Konuya önce yıllık izin hakkında biraz bilgi vererek başlamak istedim.
Yıllık Ücretli İzin Hakkı : T.C. Anayasası’nın 50 maddesinde temel hak ve özgürlük olarak belirlenmiştir. Bu hak kesinlikle ortadan kaldırılmaz, devredilemez bir haktır.
4857 sayılı iş kanuna göre; İşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az BİR yıl çalışmış olan işçilere verilmesi zorunlu olan bir izindir. Niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde çalışanlara yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümler uygulanmıyor.
ÜCRETLİ İZİN HAKKI VE SÜRELERİ
İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi; en az bir yıl olacak.
a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara 14 günden,
b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara 20 günden,
c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 günden,
az olamaz. Ancak, onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.
Yıllık izin süreleri 10 günden az olmamak üzere en çok üçe bölünerek kullandırılabiliyordu. 18 Ağustos 2017 tarihli resmi gazetede yayınlanan yönetmelik değişikliği ile yıllık ücretli izin bir bölümü 10 günden az olmamak üzere bölümler halinde kullanılabilir hale geldi.
İŞÇİ YAZILI BAŞVURU YAPACAK
İşçi hak ettiği yıllık ücretli iznini, kullanmak istediği zamandan en az BİR AY önce işverene yazılı olarak bildirecek. İşçi başvuruyu, yıllık ücretli izin hakkını elde etmeden, yani bir yılı doldurmadan yapamıyor. İşçi iznini hangi tarihler arasında kullanmak istediğini ve ücretsiz yol izni isteyip istemediğini belirtmek zorunda.
BAŞVURUNUN NEREYE YAPILACAĞI ÇALIŞAN SAYISINA GÖRE DEĞİŞİYOR
İşçi sayısı 100 den fazla olan işyeri ile 100 den az olan işyeri için durum farklı.İşçi sayısı 100 den fazla olan işyerlerinde izin kuruluna başvurulmak zorunda. İşçi sayısı yüzden az olan işyerlerinde ise işveren veya işveren vekiline veya bunların görevlendireceği temsilciye başvurulmak zorunda.
İŞÇİ ÜCRETLİ İZNİ HAKEDİNCE DERHAL KULLANABİLİR Mİ?
İş Kanununda yıllık ücretli izin ile ilgili temel kural işçinin her hizmet yılına karşılık, yıllık iznini gelecek hizmet yılı içinde kullanacak olmasıdır.
İşveren, işçinin istediği izin kullanma tarihi ile bağlı değildir. Ancak ücretli iznin öncelikli kullandırılması bakımından işçilerin kıdemlerini, izni belirli bir dönemde kullanmak bakımından içinde bulundukları zorunluluk veya engellerini, işin aksamadan yürütülmesini ve işçi sayısını göz önünde bulundurarak hazırlama yükümlülüğü bulunmakta.
Bu durumda ücretli izinlerin kullanım zamanı; işyerinde yürütülen işlerin nitelik ve özelliklerine göre, işin yoğunluğuna göre değişebiliyor. İşçi kendine göre yıllık ücretli iznini hangi ayda, hangi günde, hangi mevsimde kullanacağını belirleyemiyor.
İŞÇİYE YILLIK ÜCRETLİ İZİN HAKKI YERİNE ÜCRET ÖDENEBİLİR Mİ?
Yazımızın başında da belirttiğim üzere yıllık ücretli izin hakkı ANAYASAL bir haktır. Kesinlikle kaldırılamaz, vazgeçilmez temel bir haktır.
Uygulamada İşverenin işçi ile anlaşıp yıllık ücretli izin yerine, ücret ödediği olabilir. Ancak Yargıtay 9.Hukuk Dairesinin vermiş olduğu 21.11.2016 E. 2015/8588 K. 2016/20520 sayılı kararında “Çalışma sürerken yıllık iznin kullandırılması yerine ücretinin ödenmesi yıllık izin hakkını ortadan kaldırmaz. Çalışma devam ederken yıllık ücretli izin paraya tahvil edilemez” kararı konuya farklı bir boyut kazandırdı.
Bu durumda olanlar açısından risk olduğu ortada. Çalışması devam işçiye YILLIK İZİN kullanma yerine ücretini ödeyenler, işten ayrılan işçiye izin ücretini bir daha ödemek zorunda kalabilirler.
BİR TAVSİYE; İşçi ile işveren arasındaki hak ve yükümlülükleri yazılı yapmak, tarafların menfaatinedir. Tüm ödemeler, yazışmalar, izin talebi vs. yazılı olmalı.
